Bazı achıllea türleri uçucu yağlarının kimyasal bileşimlerinin ve eser elementlerinin tayini

Abstract

Achillea (civanperçemi) cinsinin Türkiye de 24 tanesi endemik olmak üzere 48 türünün (54 takson) yayılış gösterdiği belirlenmiştir. Achillea türleri, halk sağlığında yaralar, iltihabi durumlar, ağrı ve gastrointestinal hastalıklar gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Achillea cinsine ait Achillea grandifolia Friv., Achillea nobilis subsp. spiylea ve Achillea teretifolia Willd. türlerinin uçucu yağ içerikleri ve bu bitkilere ait eser element analizi yapılmıştır. Bitkilerin kurutulan toprak üstü kısımları, Clevenger tipi aparatla hidrodistilasyona tabi tutulup uçucu yağları elde edilmiştir. Kuru ağırlıklarına göre Achillea grandifolia Friv., Achillea nobilis Subsp sipylea ve Achillea teretifolia Willd. bitkilerinin uçucu yağ verimleri sırasıyla % 0.2635, 0.5191 ve 0.4162 (w/w) bulunmuştur. Uçucu yağların kimyasal içeriği Gaz Kromatografisi (GC) ve Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresi (GC-MS) ile belirlenmiştir. Uçucu yağ etken bileşenleri A.grandifolia Friv. için, piperitone, carvacrol ve p-Cymene; A. nobilis subsp. Spiylea için, cis-Cadin-4-en-7-ol, linalool ve 1,8-Cineole; A.teretifolia Willd için, piperitone, 1,8-Cineole ve T-Cadinol olarak belirlendi. Numune bileşenleri, alev iyonizasyon dedektörü (FID) ve kütle kromatogramlarının karşılaştırılması ile belirlendi. Kütüphane taraması Wiley7n, ADAMS, Flavour2 ve NIST05 kütüphaneleri kullanılarak yapıldı. Ayrıca bileşenlerin yüzde miktarları FID kromatogramları kullanılarak alan normalizasyonu yöntemi ile hesaplandı. Bitki örnekleri, eser element analizinden önce örnekler mikrodalga tekniğiyle çözüldü. Kullandığımız metodun doğruluk ve kesinliğini test etmek amacıyla SRM (NIST ? SRM 1515, Apple Leaves and NIST ? SRM 1570a, Spinach) kullanıldı. Bitkilerdeki Al (172-270 mg/kg), Cu (6.98-11.46 mg/kg), Fe (41.70-102.25 mg/kg), Mn (46.54-84.67 mg/kg) ve Zn (19.92-54.77 mg/kg) elementlerinin derişimleri Alevli-AAS, B (28.64-37.71 mg/kg), Cd (0.40-1.23 mg/kg), Co (0.16-0.34 mg/kg), Pb (0.62-0.89 mg/kg) ve Se (0.056-0.065 mg/kg) elementlerinin derişimleri de Elektro Termal-AAS ile belirlendi.