Malatya il merkezinde yaşayan bedensel engelli bireylerde obezite prevelansı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Obezite; vücutta biriken yağ dokusunun, kişinin boyu, ağırlığı, cinsiyeti ve ırkı yönünden sağlığına zararlı sonuçlar oluşturacak derecede fazla olmasıdır. Son yıllarda tüm dünyada obezite görülme sıklığı giderek artmaktadır. Epidemiyolojik çalışmalar; yaş, cinsiyet gibi demografik faktörlerle, eğitim düzeyi, medeni durum gibi sosyokültürel faktörler yanında biyolojik faktörlerin ve beslenme alışkanlıklarının, sigara ve alkol tüketimi ile fiziksel aktivite azlığı gibi yaşam biçimi faktörlerinin de obeziteden sorumlu olduğunu göstermektedir. Engel durumu kişilerin fiziksel aktivitelerini etkileyerek obezite gelişmesine etki etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünya nüfusunun % 10'u engellidir. Obezite engellilerde yaşam alanını daha fazla kısıtlayacağı ve birçok sağlık sorununa da neden olacağı için, bu çalışmasının amacı; Malatya ilinde yaşayan bedensel engelli bireylerde obezitenin düzeyini ve obeziteye neden olan risk faktörlerini araştırmaktır. Araştırmanın evreni Malatya il merkezinde yaşayan 20?65 yaş arası bedensel engelli bireylerdir. Malatya il merkezi nüfusu 480.144'tür. Engelli oranı % 2.58 olduğundan bu nüfusta beklenen engelli sayısı 12387 kişidir. Örneklem büyüklüğü hesaplanırken engellilerde obezite görülme sıklığı % 9.5 olarak alınmış ve % 95 güven aralığında %80 güç ile 258 birey olarak hesaplanmıştır. Örneklem Malatya Belediyesi Kent Konseyi Engelliler Merkezine kayıtlı engellilerin listesinden sistematik örnekleme yöntemi ile seçildi. Kişilerin bilgileri ve antropometrik ölçümleri yüz yüze görüşülerek kaydedildi. Veriler ?SPSS 15.0 for Windows''istatistik paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Ki Kare, Mann- Whitney U ve Kruskal Wallis testleri yapılmış, yanılma olasılığı 0.05 olarak alınmıştır. Araştırmaya katılanların %28,7'si kadın, %71,3'ü erkektir. Kişilerin yaşları 20?65 arasında olup, yaş ortalaması 38,1±10,4'dür. Çalışma grubunun %48,1'i ortopedik, %23,6'sı görme, %17,4'ü işitme ve %10,9'u dil-konuşma engellidir. Erkeklerin %15,2'sinin obez, kadınların da %8,1'inin obez olduğu görülmüştür. Görme engellilerin %21,3'ünün, dil- konuşma engeli olanların %17,9'unun, işitme engellilerin %17,8'inin, ortopedik engellilerin ise %6,5'inin obez olduğu görülmüştür. Engel yüzdesi %25 ve altında olanların %6,9'u, %26-50 Aralığında engeli olanların %19'u, %51-75 aralığında engeli olanların %10,1'i, engel yüzdesi %75'in üzerinde olanların da %8,1'i obezdir. Araştırmaya katılan kişilerin %50,8'inin yardımcı araç kullandığı, %49,2'sinin ise herhangi bir yardımcı araç kullanmadığı tespit edilmiştir. Yardımcı araç kullananların %13,7'si, yardımcı araç kullanmayanların da %12,6'sının obez olduğu görülmüştür. Engel türüne göre obezite görülme sıklığı %21,3 en fazla görme engeli olanlarda bulunmuştur (p<0.01). Ancak bel çevresi erkek ve kadınlarda riskli aralıkta değerlendirilenlerin sıklığı en fazla ortopedik engelli olanlarda görülmüştür (p<0.05). Bu sonuçlar doğrultusunda; gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde obezitenin önemli bir sağlık sorunu olması ve sıklığının giderek artması, obezitenin engeli olan kişilerde hayat kalitesini daha olumsuz etkilemesi nedeniyle, beslenme alışkanlıkları ve yaşam biçimi davranışlarının sağlıklı biçimde yeniden düzenlenmesinin, eğitimler verilmesin uygun olacağı düşünülmektedir.