Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin okuma stratejilerindeki üstbilişsel farkındalıklarının belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın modeli genel tarama modellerinden tekil tarama modeli ve ilişkisel tarama modelidir. Araştırmanın evrenini 2017 – 2018 eğitim öğretim yılında Malatya ili Battalgazi ve Yeşilyurt ilçelerinde devlet okullarında eğitim gören 46178 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise tabakalı örneklem yöntemine göre seçilen 1064 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Mokhtari ve Reichard (2002) tarafından geliştirilen ve Öztürk (2012) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan "Okuma Stratejileri Üstbilişsel Farkındalık Envanteri" ile toplanmıştır. Araştırma sırasında elde edilen veriler SPSS programıyla çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen veriler analiz edilirken, ilk olarak betimsel istatistik hesaplamaları yapılmıştır. Öğrencilerin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeylerinin cinsiyet, okul türü, okuma becerileri dersi alma durumu öğretmenin kitap tavsiyesinde bulunma durumu ve öğrencilerin kendilerine ait kitaplığa sahip olma değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için bağımsız gruplar için t-testi kullanılmıştır. Sınıf düzeyinde anlamlı farklılaşma olup olmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analizi (Anova) testi kullanılmıştır. Yapılan betimsel istatistik sonucunda genel okuma stratejileri ve okuma stratejilerini destekleme alt boyutlarında, araştırmaya katılan ortaokul öğrencilerinin okuma stratejilerindeki üstbilişsel farkındalık düzeylerinin ''orta'', problem çözme stratejileri alt boyutunda ve ölçek genelinde ise '' yüksek '' düzeyde olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda kız öğrenciler ile erkek öğrenciler arasında kız öğrenciler lehine, okuma becerileri dersi alan öğrencilerle okuma becerileri dersi almayan öğrenciler arasında okuma becerileri dersi alan öğrenciler lehine, öğretmenin kitap tavsiyesinde bulunduğu öğrenciler ile öğretmenin kitap tavsiyesinde bulunmadığı öğrenciler arasında öğretmenin kitap tavsiyesinde bulunduğu öğrenciler lehine, kendine ait kitaplığı olan öğrenciler ile kendine ait kitaplığı olmayan öğrenciler arasında kendine ait kitaplığı olan öğrenciler lehine anlamlı farklılıklar görülmüştür. Okul türü değişkenine göre ise ortaokul öğrencileri ile imam hatip ortaokulu öğrencileri arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Sınıf düzeyine göre 5. sınıf öğrencileri ile 7. sınıf öğrencileri arasında 5. sınıflar lehine, 5. sınıf öğrencileri ile 8. sınıf öğrencileri arasında 5. sınıflar lehine, 6. sınıf öğrencileri ile 8. sınıf öğrencileri arasında 6. sınıflar lehine okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeylerinde anlamlı farklılık görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Okuma, Okuma Stratejileri, Üstbilişsel Farkındalık, Ortaokul
The purpose of this study is to determine secondary school students' metacognitive awareness in reading strategies. In accordance with this purpose, the method is single screening and relational search model which are parts of generel survey model. A total number of 46178 secondary school students studying at state schools in Yeşilyurt and Battalgazi villages,in Malatya, constitutes the population of the study. The sample group of the study consists of 1064 students chosen with stratified sampling method. The research data was collected by "Metacognitive Awareness of Reading Strategies Inventory" developed by Mokhtari and Reichard (2002) and whose adaptation to Turkish was made by Öztürk (2012). The collected data was analyzed by SPSS program. While analyzing the data, firstly descriptive statistics calculations were made. Whether the levels of students' metacognitive awareness of reading strategies have significant difference according to gender, school type, taking reading skills course , the book advice by teacher, the students' having a personal bookcase, "Independent Samples T-Test" was used. Anova was also used to determine whether there is a significant difference between grade levels. As a the result of descriptive statistics, in the sub-dimensions of general reading and supporting to reading strategies, secondary school students' level of metacognitive awareness in reading strategies was found "intermediate" and in the sub-dimension of problem solving strategies and in overall of the scale it was found as "high". At the end of the research a significant difference was found in favor of girls between girls and boys; in favor of students taking reading skills course between the students taking reading skills course and the students not taking reading skills course; in favor of students advised book by the teacher between the students advised book by the teacher and the students not advised book by the teacher; in favor of students having a personal bookcase between the students having a personal bookcase and the students not having a personal bookcase. According to school type variable, it was seen that there was no significant difference between secondary school students and ımam hatıp secondary school students. According to grade level variable, a significant difference was found between 5th and 7th grade students in favor of 5th grade, between 5th and 8th grade students in favor of 5th grade, between 6th grade students and 8th grade students in favor of 6th grade. Key Words: Reading, Reading Strategies, Metacognitive Awareness, Secondary School.
