Zazalar, Orta-doğu Anadolu‟da yoğun olarak yerleşiktirler ve konuştukları yerli dile de Zazaki denmektedir. Yüzyıllar süren ihmal edilmişliği, 19. yüzyılda değişmeye başlayan Zazaki, bu zorlu coğrafyada yüzyıllar boyunca gelişerek bugünkü özelliklerini kazanmıştır. Bölgede yetişen hemen her türlü bitkinin, yaşayan her hayvanın Zazaki‟de bir karşılığının olması bu savımızı desteklemektedir. Zazalar, toplumsal, kültürel ve dilsel yönlerden en fazla Kurmanclarla etkileşim halinde olmuşlardır. Kürt lehçeleri içinde morfolojik olarak en fazla bükünsel özellikler taşıyan Zazakinin, son iki yüzyılda ortak bir coğrafyayı paylaştığı Ermeniler ve Türkleri de kültürel ve dilsel yönlerden etkilediği ve bu halklardan farklı oranlarda etkilendiği de bir gerçektir. Arapça ile dini ilişkilerinden dolayı, Süryanice ile coğrafyanın kadim bir dili olmasından dolayı etkilenmiştir. Çalışmada toplumdilbilimin kavramsal ve teorik çerçeveleri kullanılarak Zazakinin tarihsel süreç içinde bu beş dil ile ilişkilerinin konumu ve bugün Türkçe karşındaki gerileyişi açıklanmaya çalışılacaktır
The Zazas are densely located in Middle-East Anatolia, and the vernacular language they speak is called Zazaki. Zazaki, whose centuries-lasting ignorance has begun to change in 19th century, has acquired its current qualities through the improvement of centuries in this challenging geography. Zazaki, which has an equivalent word for every animal living and every plant growing up in the region, confirms our claim. Zazas have mostly interacted socially, culturally and linguistically with Kurmancs. Zazaki, which has more inflectional features morphologically than the other Kurdish dialects, has affected the Armenians and Turks, with whom the Zazas have had a common geography for the last two centuries, culturally and linguistically and it is also a fact that it has been influenced by them in different rates. In addition, it has been influenced by Arabic -as it is the language of the religion- and Syriac -as it is an ancient language of the geography. In this study, the relation status of Zazaki with these five languages/dialects in the course of history and its withdrawal against the current Turkish will be analysed by using sociolinguistic terms and its theoretical framework.
