Son yıllarda denim kumaşlar özel niteliklerinden dolayı tekstil sektöründe tercih edilen kumaş türleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Rekabetin üst düzeyde olduğu bu sektörde yenilikçi olmak ve sektöre öncülük etmek amacıyla yapılan araştırma–geliştirme ve ürün–geliştirme çalışmalarıyla katma değeri yüksek yeni ürünler elde etmek oldukça önem arzetmektedir. Bu tez çalışmasında, kaplama/laminasyon işlemi ile denim kumaşa fonksiyonel özellikler kazandırılarak katma değeri yüksek yeni ürünler ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Kaplama/lamine kumaşlara fonksiyonel özellik kazandırmak için, birleştirilecek iki materyal arasına toz malzemelerin serpilmesi amacıyla bir toz serpme ünitesi tasarlanmıştır. Bu ünite yurt içinde üretilerek laboratuar ölçekli kaplama/laminasyon cihazına entegre edilmiş ve böylece yeni bir sistem ortaya çıkarılmıştır. Bu sistem yardımıyla bir seri deneyler yapılarak, iki materyal arasına kalsiyum karbonat tozu ilavesi ile fonksiyonel özellikli lamine ve membran kaplı denim kumaş örnekleri üretilmiştir. İşlem görmüş kumaşların mukavemet, aşınma dayanımı, su geçirmezlik, su buharı geçirgenliği ve hava geçirgenliği gibi teknik özelliklerinin değerlendirilmesi yanında, katkı malzemesinin sağladığı elektromanyetik kalkanlama özelliği de ölçülerek proses parametrelerinin deneysel optimizasyonu sağlanmış ve performans göstergelerini öngören modeller geliştirilmiştir. Deneysel optimizasyon için cevap yüzey yöntemi (CYY), model geliştirme için ise yapay sinir ağları (YSA) ve en küçük kareler destek vektör makineleri (EKK-DVM) yöntemleri kullanılmıştır. Laminasyon için optimum proses koşullarının, 60 g/m2 sıcak eriyik tutkalı ve 1.5 g/m2 katkı malzemesi olduğu bulunmuştur. En iyi performansa sahip membran kaplı denim kumaşlar 43 g/m2 sıcak eriyik tutkalı ve 1.5 g/m2 katkı maddesi kullanılarak elde edilebilmiştir. Modelleme sonuçlarına göre YSA'nın, EKK–DVM'ye göre daha iyi öngörüde bulunduğu tespit edilmiştir.
In recent years, denim fabrics are mostly preferred types among textile fabrics due to their special properties. It is very important to obtain new high value-added products through Research & Development and Product–Development studies which are performed in order to be innovative and to lead the sector where competition is at a high level. In this thesis study, it is aimed to provide novel high value-added products by imparting functional properties to denim fabric by coating/lamination process. In order to impart functional properties to the coated/laminated fabrics, a powder scattering unit is designed to disperse powder materials between the two materials to be combined. This unit is produced domestically and integrated into a laboratory scale coating/laminating machine, thus creating a new system. A series of experiments were carried out with the help of this system and functionalized laminated and membrane coated denim fabric samples were produced by scattering calcium carbonate powder between two materials. The technical properties of treated fabrics such as tensile strength, abrasion resistance, waterproofness, water vapor permeability and air permeability were evaluated, electromagnetic shielding properties of the additive material were also measured. Experimental optimization of process parameters were done and models for performance indicators were developed. Response surface method (RSM) was used for experimental optimization and artificial neural networks (ANN) and least squares-support vector machines (LS–SVM) were used for model development. Optimum process conditions for lamination were found to be 60 g/m2 hotmelt adhesive and 1.5 g/m2 additive material. Membrane-coated denim fabrics with the best performance were obtained using 43 g/m2 hot melt adhesive and 1.5 g/m2 additive. According to the modeling results, ANN was found to have a better prediction than LS–SVM.
