Su kayıplarının azaltılması için içme suyu dağıtım sistemlerinin rehabilitasyonu ve fayda-maliyet analizi

Abstract

İçmesuyu dağıtım sistemlerinde su kayıplarının tespit edilmesi, azaltılması, önlenmesi ve kontrol edilmesi, kaynakların verimli bir şekilde kullanılması ve sürdürülebilir kentsel su yönetimi için oldukça önemlidir. Su kayıpları ile mücadelede uygulanacak yöntem ve izlenecek yola karar vermek için ekonomik analizin yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, içmesuyu dağıtım sistemlerinde su kayıplarının azaltılmasında, mevcut şebeke sistemlerinde mükerrer eski şebeke hatlarının iptali, şebeke borusu değiştirilmeden ölçülebilir alt bölge (ÖAB) oluşturulması ve tüm şebeke elemanlarının değiştirilmesi ile ÖAB oluşturulması yöntemlerinin uygulanması ve her bir yaklaşım için karşılaştırmalı olarak ekonomik analizin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Malatya ili merkez içmesuyu dağıtım sistemi uygulama alanı olarak seçilmiştir. Uygulama alanında sistemin daha iyi yönetilebilmesi için mevcut şebeke koşulları korunarak ve şebeke borusu tamamen değiştirilerek iki farklı ÖAB tasarlanmış ve uygulanmıştır. Bu iki farklı ÖAB'lerde ilk önce su kayıp analizi gerçekleştirilmiş ve sistemin performansındaki iyileşme izlenmiştir. Daha sonra iki farklı şekilde tasarlanan ÖAB'lerde seçilen pilot bölgelerde ilk yatırım ve işletme maliyetleri hesaplanmış ve yapılan yatırım amorti süresi belirlenmiştir. Şebeke borusu değiştirilmeden sadece diğer şebeke elemanları ile izole edilen bölgelerde ilk yatırım maliyetinin düşük olduğu buna karşılık sızıntı tespit ve önleme yöntemlerinin uygulanması ile şebeke performansının iyileştiği görülmüştür. Diğer taraftan eski boru yoğunluğunun çok olduğu bölgelerde şebeke borusu değiştirilerek oluşturulan ÖAB'lerde su kayıp oranlarının % 10-15 seviyelerinde olduğu görülmüştür. Çalışma sonucunda şebeke borusu değiştirilmeden oluşturulan ÖAB'lerin kentsel su yönetiminde önemli katkılar sağladığı, eski boru oranı fazla olan bölgelerde şebeke yenilenmesinin ise işletme maliyetini ve su kayıp oranını önemli ölçüde düşürdüğü ve uzun vadede su yönetimi açısından oldukça faydalı olduğu söylenebilir. ANAHTAR KELİMELER: Ölçülebilir alt bölge, su kayıpları, kentsel su yönetimi, fayda-maliyet analizi

It is important to identify, reduce, prevent and control the water losses for sustainable urban water management and efficient use of resources in potable water distribution systems. In order to determine the method to be applied in the management of water loss and the way to be followed, an economic analysis is required. In this study, the reduction of water losses in water distribution systems, the removal of duplicate old pipes, the definition of district metered area (DMA) in existing network conditions, the definition of the DMA with the rehabilitation of pipes and fittings and the comparative economic analysis for each approach were aimed. For this purpose, the water distribution system of the central city of Malatya was chosen as the application area. In order to better manage the system in the application area, two different DMAs have been designed and implemented, maintaining the existing network conditions and completely rehabilitation the network pipelines. In these two DMAs design, first the water loss analysis was performed and the improvement in the performance of the system was observed. Then the initial investment and operating costs were calculated and the investment amortization period was determined in the selected pilot regions in the DMAs designed in two different ways. It was observed that in areas where the network pipe is not replaced, the initial investment cost is low, but the application of leakage detection and prevention methods improves network performance. On the other side, it was seen that the water loss rates of the DMAs, which are formed by changing the network pipes in the areas where there is a lot of old pipe density, are 10-15%. As a result of the study, it can be said that the ÖABs provide significant contributions to the urban water management and the network renewal in the areas with the old pipe ratio considerably reduces the operating cost and water loss rate and is very useful in terms of water management in the long term. KEYWORDS: District metered area, water losses, urban water management, and cost-benefit analysis