Öz
Türkçe ders kitapları, öğretim süreçlerinde kullanılan temel kaynaklar arasında yer
almaktadır. Bu nedenle ders kitapları dil ve anlatım, içerik, görsel tasarım, eğitsel
yönleriyle hedef kitleye uygun olarak hazırlanmalıdır. Metinlerle birlikte verilecek
resimlerin sanatçı duyarlılığıyla yapılmış olması gerekmektedir. Görsel bir öge olarak
resimler kendi başlarına önemli bir işleve sahip oldukları gibi metinle birlikte
düşünüldüğünde de anlamı tamamlayan, açıklayan, genişleten, bazen de metne yeni
anlamlar katan bir uyaran olurlar. Kitaplarda yer alan resimlemeler üzerinde çocuklar
kavrama, kıyaslama ve algılama yetilerini geliştirirler. Anlatılan konuyu kavramaları
daha kolay hale gelir. Bu araştırmada, ortaokul Türkçe ders kitabındaki görseller
çocuğa görelik, düzeye uygunluk, metin-resim ilişkisi bağlamında değerlendirilmiştir.
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği
kullanılmıştır. Bu araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim öğretim yılında okutulan
Türkçe ders kitapları, örneklemini ise Aksaray ilinde okutulmakta olan Türkçe ders
kitapları oluşturmaktadır. Türkçe ders kitaplarındaki görsellerin düzeye uygunluk ve
metin resim uyumunu incelemeyi amaçlayan bu çalışmada veri toplama aracı olarak
Aksaray ilinde okutulmakta olan ortaokul 5, 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki
toplam 96 metin oluşturmaktadır. Çalışmada kaynak olarak İşeri’nin (2014) sunduğu
ders kitaplarındaki resimleri değerlendirme ölçütleri temel alınmıştır. Araştırma
verilerinin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde
edilen bulgular araştırmanın amaçları doğrultusunda ve alanyazın çerçevesinde
tartışılmış ve farklı önerilere yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türkçe öğretimi, Türkçe ders kitabı, Metin, Resim, İnceleme.
Abstract
Turkish textbooks are among the main sources used in teaching processes. For this
reason, textbooks should be prepared in accordance with the target group with their
language and expression, content, visual design and educational aspects. The pictures
to be given with the texts must be made with the artist's sensitivity. As a visual
element, paintings have an important function on their own, and when considered
together with the text, they become a stimulus that complements the meaning,
explains, extends and sometimes adds new meanings to the text. Improve children's
comprehension, comparison and perception skills on illustrations in books. It becomes
easier for them to understand the subject. In this study, the visuals in the secondary
school Turkish textbook were evaluated in the context of relative relativity, conformity
with the text, and relation of text painting. In this research, document analysis
technique which is one of the qualitative research methods is used. The population of
this research, the Turkish textbooks that were taught in the 2018-2019 school year,
and the sample are the Turkish textbooks that are taught in the province of Aksaray.
In this study, which aims to examine the conformity of the text in Turkish textbooks to
the level of text and the picture harmony, 96 texts in the 5th, 6th, 7th and 8th grade
Turkish textbooks are studied. The study was based on the evaluation criteria of the
pictures presented in the course books of İşeri (2014). Descriptive analysis technique
was used to analyze the research data. The findings of the study were discussed in the
framework of the study and in the framework of the literature and different
suggestions were given.
Keywords: Turkish language teaching, Turkish textbook, text, illustration,
examination.
