Akpınar (Uzunyayla-Sivas) demir cevherleşmelerinin jeolojik konumu mineralojisi ve jeokimyası

Abstract

Öz:Akpınar demir cevherleşmeleri Akpınarın (Uzunyayla-Sivas) kuzeybatı ve güneydoğusunda üç farklı alanda yer almaktadır. Yörede Üst Kretase yaşlı Pınarbaşı ofiyolitleri, Üst Kretase-Paleosen? yaşlı Akpınar volkanitleri, Orta-Üst Eosen yaşlı Suludere formasyonu, Oligosen yaşlı Selimiye formasyonu ve Üst Miyosen yaşlı Çamurlu formasyonuna ait kayaçlar yüzeylemektedir. Pınarbaşı ofiyolitleri Akpınar volkanitleri tarafından kesilmektedir. Akpınar demir cevherleşmeleri esas olarak Akpınar volkanitleri içerisinde kütle veya mercekler halinde yer almaktadır. Bununla birlikte ofiyolitik kayaçlar ve kireçtaşı blokları içerisinde de ağsal tipte damar tipi cevherleşmelere rastlanmaktadır. Cevherleşmelerin ana minerali hematit ve spekülaritdir. Daha az miktarda manyetit ve limonit bunlara eşlik etmektedir. En yaygın gang mineralleri kalsit ve kuvarsdır. Ana oksitler çokluk sırasına göre Fe2O3, Si02 ve CaO dir. Fe2O3, diğer oksitlerin çoğu ile negatif korelasyonludur. Fakat, Fe2O3 ile Ni, Pb, Zn, Co, Cu gibi bazı iz elementler arasında pozitif korelasyon gözlenmekte olup, bu durum bu elementlerin kaynak bölgeden cevherleşme ortamına Fe ile birlikte taşınmış olabileceklerine işaret etmektedir. Ayrıca, cevherleşmelerde önemli oranda Ba, Pb ve As zenginleşmesi gözlenmektedir. Nadir toprak elementleri (REE) ise, cevherleşmelerde ortalama 85 ppm civarında olup, yan kayaçlara göre 2-3 kat daha düşüktür. Cevher ve yan kayaçların hafif REE içerikleri ağır REE içeriklerine göre nispeten yüksektir. Tüm cevher örneklerinde az belirgin Eu, oldukça belirgin Tb negatif anomalisi gözlenir. Jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal veriler cevherleşmelerin hidrotermal aktiviteler tarafından oluşturulduğuna işaret etmektedir. Çoğu özelliği ile Lahn-dill tipi demir yataklarına benzerlik göstermektedir.

Abstract:Akpınar iron mineralizations are situated at the northwest and southeast of Akpınar (Uzunyayla-Sivas) village in three different locations. Upper Cretaceous aged Pınarbaşı ophiolites, Upper Cretaceous-Paleocene? Akpınar volcanics, Middle-Upper Eocene Suludere formation, Oligocene Selimiye formation and Upper Miocene Çamurlu formation are the lithologies of the studied area. Pınarbaşı ophiolites is intruded by Akpınar volcanics. Akpınar iron mineralizations is mainly found as masses or lenses within the Akpınar volcanics. But, there are also stockwork mineralizations within ophiolitic rocks and limestone blocks. The major minerals of the iron mineralizations are hematite and specularite. These minerals are accompanied in lesser amount by magnetite and limonite. The common gangue minerals are calcite and quartz. The abundance order of the major oxides is as Fe2O3, Si02 and CaO. Fe2O3 negatively correlate with most of the other oxides. There is a positive correlation between Fe2O3s and some metallic trace elements such as Ni, Pb, Zn, Co, Cu. This correlation indicates that these elements were carried with Fe. In addition, enrichment of Ba, Pb and As reach to considerable amounts. Average of Rare Earth Elements totals is 85 ppm in ore samples and this value is 2-3 times lower than those of neighbouring rocks. The light REE contents of ores and rock samples are relatively higher than those of the heavy REE. All of the ore samples show slightly negative Eu anomaly, clearly Tb. Geological, mineralogical and geochemical data indicate that the mineralizations were formed by hydrothermal activities. Most of the features are similar to iron-ore deposits of Lahn-dill type.