Nedensel yükleme kuramı doğrultusunda verilen eğitimin hemşirelerin kariyer engelleri ve nedensel yüklemeleri üzerine etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, Hemşirelikte Kariyer Engelleri Ölçeği (HKEÖ)'nin geliştirilmesi ve hemşirelere Nedensel Yükleme Kuramı doğrultusunda verilen eğitimin hemşirelerin kariyer engelleri ve nedensel yüklemeleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapıldı. Materyal ve Metot: İki aşamada gerçekleştirilen çalışmada birinci aşamada metodolojik, ikinci aşamada öntest sontest kontrollü gerçek deneme modeli olarak yapıldı. Araştırmanın evrenini, Sivas il merkezinde bulunan devlet ve üniversite hastanesinde çalışan 1500 hemşire oluşturdu. Araştırmanın birinci aşaması HKEÖ'nin geliştirilmesi sürecinde 1055 hemşireye ulaşıldı. İkinci aşamada, basit rastgele olasılıklı örnekleme yöntemi ile 75 hemşire deney, 100 hemşire ise kontrol grubuna alındı. Deney grubundaki hemşirelere Nedensel Yükleme Kuramı doğrultusunda hazırlanan, Hemşirelikte Kariyer Engelleri ve Nedensel Boyutları eğitim programı bir ay ara ile iki kez uygulandı. Kontrol grubuna herhangi bir girişimde bulunulmadı. Veriler Mart 2018-Haziran 2019 tarihleri arasında Tanıtıcı Özellikler Formu, HKEÖ ve Nedensel Boyutlar Ölçeği II (NBÖ II) kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde, geçerlik-güvenirlik analizleri ile tanımlayıcı istatistikler ile ki-kare analizi, bağımlı gruplarda t testi, bağımsız gruplarda t testi ve cronbach alpha katsayısı kullanıldı. Bulgular: HKEÖ'nin Cronbach Alfa katsayı 0.94'tür ve ölçek beş alt boyuttan oluşmaktadır. Son teste göre deney grubunda NBÖ II'nin puan ortalaması 61.37±14.775, HKEÖ'nün puan ortalaması 85.63±16.502; son teste göre kontrol grubunda NBÖ II'nin puan ortalaması 57.47±14.228, HKEÖ'nin puan ortalaması 87.44±13.460'dır. Deney grubu ve kontrol grubu sontest puan ortalamasının gruplar arası karşılaştırılmasında; NBÖ II ve HKEÖ puan ortalaması yönünden gruplar arasındaki puan ortalaması arasındaki farkın önemli olduğu belirlendi (p<0.05). Sonuç: HKEÖ'nin yüksek geçerliliğe sahip olduğu belirlendi. Nedensel Yükleme Kuramı'na göre verilen eğitimin, hemşirelerin algıladıkları kariyer engellerinin nedensel boyutlarının belirlenmesinde ve kariyer engellerine yönelik tutarlı nedensel yüklemeler yapmalarında etkili olduğu belirlendi. Anahtar Kelimeler: Eğitim, hemşire, nedensel yükleme, nedensel yükleme kuramı, kariyer, kariyer engelleri.

Aim: The purpose of this research was to develop the Career Barriers in Nursing Scale (CBNS) and to identify the effect of the training given in line with the Causal Attribution Theory on career barriers and causal attributions of the nurses. Material and Method: In the study, which was conducted in two stages, the first stage was methodological, and the second stage was conducted as the real experimental model with pretest-posttest control. The population of the study consisted of 1500 nurses working in a state university hospital located in the center of Sivas province. In the first stage of the research, during the development of the CBNS, 1055 nurses were accessed. In the second stage, 75 nurses were included in the experimental group and 100 nurses were included in the control group by the simple random sampling method, which is among the probability sampling methods. The training program for Career Barriers and Causal Dimensions in Nursing, which was prepared in line with the Causal Attribution Theory, was given to the nurses in the experimental group 2 times with a one-month break. There was no intervention in the control group. The data were collected between March 2018-June 2019 through the Descriptive Characteristics Form, CBNS and Causal Dimensions Scale II (CDS II). For the evaluation of the data, the descriptive statistics, chi-squared analysis, t-test in dependent groups, t-test in independent groups and Cronbach's Alpha coefficient were used. Results: Cronbach's alpha coefficient of the CBNS is 0.94 and the scale was comprised of 5 sub-dimensions. According to the posttest, the mean score of the CDS II is 61.37±14.775, and the mean score of the CBNS is 85.63±16.502 in the experimental group; according to the posttest, the mean score of the CDS II is 57.47±14.228 and the mean score of the CBNS is 87.44±13460 in the control group. In the inter-group comparison of the posttest mean scores of the experimental and control groups, the difference between the groups in terms of the CDS II and CBNS mean scores was found significant (p<0.05). Conclusion: It was determined that the CBNS had high validity. It was found out that the training given according to the Causal Attribution Theory had an effect on the determining the causal dimensions of the career barriers perceived by nurses and making consistent causal loading towards career barriers. Keywords: Causal attribution, causal attribution theory, career, career barriers, nurse, training.