CAN YÜCEL’İN ŞİİRLERİNDE MİTOLOJİK UNSURLAR

Abstract

Öz:Mitoloji edebiyatın önemli ve zengin kaynaklarından biridir. Eski çağlardan beri mitolojik unsurlar şiir ve romanda olduğu kadar müzik, resim, heykeltıraşlık gibi güzel sanatlarda ayrıca mimaride de kullanılagelmiştir. Bu unsurlar sahip oldukları sembolik güçler vasıtasıyla edebiyat eserlerinde ortak noktaları paylaşan insanlar tarafından esin kaynağı olarak kullanılmaktadır. Bu paylaşım onların binlerce yıl var olmalarının sebepleri arasında sayılmaktadır. Günümüzde mitoloji, dünya ve Türk edebiyatlarını etkileyen bir unsur olarak varlığını sürdürmektedir. Divan edebiyatından başlayıp, Tanzimat dönemiyle devam eden bu etki modern Türk edebiyatında da kendini göstermektedir. 1950 sonrası modern Türk şiirinin önemli isimlerinden, şair aynı zamanda çevirmen, Can Yücel şiirlerinde ironinin yanı sıra, mizah, argo, politika, doğa ve kadın gibi farklı ögeleri mitolojiyle özellikle kahraman mitleriyle bir arada kullanmıştır. Bu çalışmada şairin, "Keçi Masalı", "Hıdrellez", "Yunani Bir Sone", "Pandora'nın Kutusu", "Seng-i Derya" ve "Prometeus, Bir Hırsız" adlı şiirlerinde mitlerin izleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Şairin şiirleri incelenirken, Carl Gustave Jung'un arketiplerle ilgili görüşlerine yer veren arketipçi eleştiri yöntemi kullanılmıştır. Esere yönelik olan bu yöntemin amacı, metni ele alırken, içinde yer alan mitolojik ögelerin "ortak bilinçaltı"nın bir ürünü olarak değerlendirip, anlamını ortaya çıkarmaya olanak sağlamasıdır.Bu görüşlere yer verilirken şairin şiirlerinde, özellikle kahraman düzeyinde mitolojik unsurları hangi amaçla kullandığına, bunların Yücel'in şiirine neler kazandırdığına eleştirel bir gözle yaklaşılmıştır

Abstract:Mythology is one of the prominent and rich sources of literature. Mythological elements have been used in poetry and novel as well as in fine arts such as music, painting, sculpture and architecture. Mythological elements have been used via their symbolic powers in literary works by the people who share common points. This situation is one of the reasons why mythological elements have existed for ages. Today, mythology has maintained its existence that influences world and Turkish literatures as an effective element. Can Yücel is both one of the important poets in modern Turkish poetry after 1950s and a translator. In his poetry, he combines different elements such as irony, humour, slang, politics, nature and woman together with mythology. This study aims to trace the myths on the character level in Can Yücel’s poems: “Keçi Masalı” (A Goat’s Tale), “Hıdrellez”, “Yunani Bir Sone” (A Grecian Sonnet), “Pandora’nın Kutusu” (Pandora’s Box), “Seng-i Derya”, and “Prometeus, Bir Hırsız” (Prometheus, A Thief). Archetypal criticism whose job is to identify those mythic elements that give a work of literature a deeper understanding and products of ‘collective unconscious’ is employed to analyse the poet’s use of mythological heroes in his poems. Carl Gustave Jung’s views on archetypes have been taken into consideration in order to understand the poems better. For this reason, the study approaches the poet’s use of mythological elements critically to consider the usefulness of them