DEĞER HÜKÜMLERİNİN KAYNAĞINA YÖNELİK SOSYOLOJİK BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Öz:Değer hükümleri insan davranışlarını belirleyen ve bir toplumda beklenilen davranışın yönünü tayin eden önemli ölçülerdir. Bazen bir ölçü, bazen bir hedef, bazen de bir ilke olarak yaşayan değerler, toplumsal hayatın kurulup tanzim edilmesinde büyük rol oynarlar. Bu rol, değişim süreçlerinde de kendini gösterir. Zira bir toplumdaki değerlerin değişmesi ile birlikte, insan ilişkileri başta olmak üzere, kurumlardan tabakalaşma özelliklerine kadar pek çok şeyin değiştiği görülür. Bu açıdan toplumsal alanda geçerli olan değerler, sosyal hayatın gidişatı açısından bizlere bilgi verir. Ayrıca bireyin sahip olduğu değerleri ilgi alanlarını, önemliliklerini ifade ettiği gibi onun istek ve taleplerinin yönünü de gösterir. Böylece değerler tanımlayıcı rol oynayarak, bireyin ve toplumun kimliğini ve karakterini yansıtır. Sosyoloji ise değerleri, sosyal ve kültürel yapının temeline koymakla birlikte, daha çok insan davranışları üzerindeki etkisine yoğunlaşır. Bu makalede, değer hükümlerinin kaynağına yönelik farklı bakış açılarının oluşturduğu tartışmalara yer verildikten sonra sosyolojik açıdan değerlerin kaynağının ne olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Sosyoloji, tek sebepli metodolojiden uzak duran, araştırmalarında çok sebepli metodolojiyi takip eden, olgular arasındaki fonksiyonel ilişkileri dikkate alan bir sosyal bilim dalıdır. Bu özelliğinden dolayı, sosyolojide değer hükümlerinin ortaya çıkmasında değerlendiren süje ve değerlendirilen obje ile kültürel çevre arasında gerçekleşen fonksiyonel etkileşim süreçleri önemli görülür. Dolayısıyla bu çalışmada, değerlendirme sürecinin bir ürünü olarak ortaya çıkan değer hükümlerinin, sosyolojinin izahından bağımsız olamayacağı vurgulanmaktadır.