Karaciğer nakli yapılan hastaların anksiyete, depresyon ve öz bakım yetileri ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı karaciğer nakli olan hastalarda depresyon, anksiyete ve öz bakım yetisi üzerinde etkili olan faktörleri değerlendirmektir. Materyal ve Metot: İnönü Üniversitesi Karaciğer Nakli Enstitüsünde karaciğer nakli olan ve ≥18 yaşındaki hastalar bu tanımlayıcı ve kesitsel çalışmaya dahil edildi. Örneklem büyüklüğü analizi minimum hasta sayısının 301 olması gerektiğini göstermiştir (güven seviyesi =% 95, güven aralığı = 2,5, nüfus = 1382). Üç yüz yirmi hasta ile yüzyüze görüşüldü ve anketlere sağlıklı cevap veren 316 hasta çalışmaya dahil edildi. Çalışmanın bağımlı değişkenleri hastaların durumluk– sürekli anksiyete, deperesyon düzeyleri ve öz bakım yetisi olarak belirlenmiştir. Çalışmanın bağımsız değişkenleri olarak sosyodemografik özellikler, safra yolu komplikasyonları, karaciğer kanseri, başkasına karaciğer nakli önerme durumu ve poliklinik kontrolüne geliş sıklığı belirlendi. Bulgular: Safra yolu komplikasyonu olan hastalarda Öz bakım gücü puanlarının düşük (p=0.002) ve durumluk kaygı puanlarının yüksek (p=0.004) olduğu görülmüştür. Karaciğer kanseri olan hastalarda Öz bakım gücü puanlarının düşük (p=0.006), depresyon (p=0.003) ve sürekli kaygı (p=0.009) puanlarının yüksek olduğu görülmüştür. Aylık gelir düzeyi <3000 TL olan hastalarda depresyon (p<0.001) ve sürekli kaygı (p=0.003) puanlarının yüksek olduğu görülmüştür. Başka hastalara karaciğer nakli olmalarını önermem diyen hastalarda Öz bakım gücü puanlarının düşük (p=0.002), depresyon (p<0.001), durumluk kaygı (p=0.02) ve sürekli kaygı (p<0.001) puanlarının yüksek olduğu görülmüştür. Sonuç: Safra yolu komplikasyonu, karaciğer kanseri varlığı, düşük aylık gelir düzeyi ve aylık poliklinik kontrolü sıklığı gibi faktörlerin öz bakım yetisi, depresyon ve kaygı gelişimi üzerinde etkili birer faktör oldukları sonucuna varılmıştır.

Aim: The aim of the present study is to evaluate the factors affecting the depression, anxiety and self-care capabilities of liver transplant recipients. Materials and Methods: Patients who ≥18 years and who underwent liver transplantation in Inonu University Liver Transplantation Institute were included in this descriptive and cross-sectional study. Sample size analysis showed that the minimum number of patients should be 301 (confidence level=95%, confidence interval =2.5, population=1382). Three hundred and twenty patients were interviewed and 316 patients that have answered the questionnaires accurately were analyzed. The dependent variables were Beck Depression Scale, State-Trait Anxiety Sclae and Self-Care Agency Scale. The independent variables of the study were sociodemographic characteristics, biliary complications, liver cancer, suggestion of liver transplantation to other patients and the interval of out-patient clinic visits. Results: Self-care scores were lower (p=0.002) and anxiety scores were higher (p=0.004) in patients with biliary complications. On the other hand, in patients with liver cancer, self-care scores were lower (p=0.006), depression (p=0.003) and anxiety scores (p=0.009) were higher. In patients with a monthly income <3000 TL had higher depression (p<0.001) and anxiety scores (p=0.003). The patients who stated that they would not recommend liver transplantation to others had lower self-care scores (p=0.002), higher depression (p<0.001), higher state anxiety (p=0.02) and trait anxiety scores (p<0.001). Conclusions: Presence of biliary complications and liver cancer, low income level and monthly visits to the outpatient clinic are factors that are found to affect self-care capability, depression and anxiety.