Uzun dönemli yıldızların değişim tiplerinin incelenmesi

Abstract

Bu tezde uzun dönemli değişen yıldızlar ve özellikleri incelenmiştir. Uzun dönemli yarı düzenli değişen yıldızlara örnekler verilmiştir. Bu örnekler arasında ROTSE teleskobuyla verileri elde edilmiş bazı yıldızlar seçilerek tipleri dönemlerine göre belirlenmiştir ve başarılı olunmuştur. ROTSE (Robotic Optical Transient Search Experiment) teleskopları Gama ışınları bölgesinde gelişen hızlı gama ışını fışkırmalarının optik bölgedeki kaynaklarını bulmak için Michigan Devlet Üniversitesi tarafında kurulmuş tam otomatik teleskoplardır. Dünyada dört tane ROTSE teleskobu vardır, bunlardan ikisi kuzey yarıkürede (Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye) ikisi de güney yarıkürededir (Avusturalya, Namibya) . TÜBİTAK Ulusal Gözlemevindeki ROTSE IIID Teleskobu uydulardan herhangi bir alarm gelmediği sürece rutin filtresiz tarama gözlemleri yapmaktadır. Uydulardan herhangi bir gama ışını fışkırması alarmı geldiğinde ise tüm işini bırakarak çok kısa bir süre içinde gama ışını fışkırmasının optik bölgedeki kaynağını araştırmak üzere fışkırma bölgesi koordinatlarına dönmektedir. Bu tezde ROTSE teleskobuyla gözlenen yıldızların tamamı incelenmemiş, değişim tipleri vs. bulunmamış yıldızlardır. Bu çalışma bize değişen yıldız nedir, çeşitleri nelerdir, yıldız gözlemini yaparken hangi aşamalardan geçer gibi bir çok soruya yanıt verebilmek için konuyla ilgili literatür taraması yapılarak elde edilen bilgileri bir araya getirilmesiyle meydana gelmiştir. Değişen yıldız, parlaklığı zaman içinde değişen yıldızlardır. Bu parlaklık değişimi düzenli veya düzensiz olabilmektedir. Bu yıldızların parlaklık değişimi, iç ya da dış etkenlerden dolayı meydana gelebilmektedir. İç etkenli parlaklık değişimine zonklayan yıldızlar iyi bir örnektir. Bu yıldızların parlaklığı yıldızın genişleyip büzülmesiyle değişiklik gösterir. Değişen yıldızlar genel olarak ışıkölçüm, spektrofotometrik ve tayfsal olarak incelenirler. Bununla birlikte günümüzde polarimetrik (polarizasyon) gözlemleri de yapılmaktadır. Yıldızların parlaklıkları zamana karşı grafikleri çizilerek ışık eğrileri oluşturulur. Dönemli değişen olması durumunda evrelendirilerek grafikleri çizilir. Çalışmada uzun dönemli yıldızlar incelenmiş ve örnekler verilmiştir. Bu örnekler arasında literatürde yer almayan bazı uzun dönemli yıldızların baskın periyotları grafiklerde verilen periyotlar olduğu gösterilmiştir.

In this thesis, long term variable stars and their properties are examined. Examples are given to long-term semi-regular variable stars. Among these examples, some stars whose data were obtained by ROTSE telescope were selected and their types were determined according to their periods and they were successful. ROTSE (Robotic Optical Transient Search Experiment) telescopes are fully automated telescopes set up by the State University of Michigan to find sources of fast gamma ray gushes in the gamma ray region. There are four ROTSE telescope in the world, two of them in the northern hemisphere (United States, Turkey) are two of the southern hemisphere (Australia, Namibia). The ROTSE IIID Telescope at TUBITAK National Observatory makes routine unfiltered scanning observations unless there is an alarm from the satellites. When a gamma ray gush alarm comes from the satellites, it quits all its work and returns to the gushing zone coordinates in a very short time to investigate the source of the gamma ray gush in the optical zone. In this thesis, not all of the stars observed with the ROTSE telescope have been examined etc stars are absent. This study was conducted by combining the information obtained by searching the literature on the subject in order to answer a lot of questions such as what is the variable star, what kind of star, and what stages it passes through when observing the star. Variable stars are stars whose brightness variable over time. This brightness variable can be regular or irregular. The brightness variable of these stars may occur due to internal or external factors. The pulsating stars are a good example of a variable of brightness with internal effects. The brightness of these stars varies with the expansion and contraction of the stars. The variable stars are generally examined by photometry, spectrophotometric and spectral. However, nowadays, polarimetric (polarization) observations are also made. The brightness of the stars is plotted against time and light curves are created. In case of periodic variable, staging and graphing. In this study, long term stars are examined and examples are given. Among these examples, it is shown that the dominant periods of some long term stars which are not included in the literature are the periods given in the graphs.