"İNÖNÜ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’DE DENİZ ULAŞIMI (1938-1950)"

Abstract

Öz:İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanı olduğu 11 Kasım 1938’den Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 14 Mayıs 1950’ye kadar olan dönemde Türkiye’de deniz ulaşımı faaliyetleri ile bu faaliyetlerin ekonomiye olan yansımaları makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, İnönü Dönemi’nde denizyolları faaliyetleri (1938-1950) ile sınırlandırılarak tek dönem halinde ele alınmıştır. Denizyolları faaliyetinin ekonomiye olan etkileri sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi, istatistik yıllıkları, ayın tarihi ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan dergilerin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, dönemin dünyadaki deniz ulaşım çalışmaları alanında yaşanan gelişmeler göz önüne getirilerek gerekli değerlendirilmeler yapılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar şudur: İnönü’nün Cumhurbaşkanı olmasından kısa bir süre 3613 sayılı Kanunun kabul edilmesiyle deniz nakliyatı ve seyrüsefer emniyeti görevi Ulaştırma Bakanlığı uhdesine verilmiştir. Akabinde 7 Haziran 1939’da çıkarılan 3633 sayılı Kanunla da Denizbank feshedilerek Devlet Denizyolları İşletme Genel Müdürlüğü ve Devlet Limanları İşletme Genel Müdürlüğü adı altında iki idare teşkil edilerek denizyollarında yeni bir yapılanmaya gidilmiştir. Bunlara ilave olarak yapılan kanunî düzenlemelerle denizyolları alanında meydana gelen yasal boşluk giderilmeye çalışılmış, II. Dünya Savaşı sonucunda deniz filosunu güçlendirmeye yönelik Avrupa ve ABD’den gemi satın alımı yoluna ağırlık verilmiştir. Bu suretle Devlet Denizyolları ve armatörlere ait gemilerin sayı ve tonajlarının artırılmasının yanı sıra iç ve dış deniz seferleri ile bu seferlerden elde edilen gelirler de artırılarak milli ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır.

Öz:This study addressed the Inonu-Era (1938-1950) Turkish maritime transport activities and analyzed their repercussions on national economy between the 11th of November when Ismet Inonu was the president and the 14th of May 1950 when the Democratic Party came to power, in the light of numerical data. Data were collected from Presidency Republican Archive Documents, official publications, Memorandum Diary of the Grand National Assembly of Turkey, laws and minute books, Official Gazette of the Republic of Turkey, annual statistics and articles in periodicals of the era. The study also assessed global developments in the maritime sector. The results are as follows: Shortly after the election of Inonu as president, the Ministry of Transport was tasked with the maritime transport and navigation safety with the adoption of Law No. 3613. Denizbank was dissolved and two administrations were established under the name of the General Directorate of State Maritime Administration and the General Directorate of State Ports Operation with the Law No. 3633 issued on June 7, 1939. In addition, legal regulations were introduced to fill the legal gap in maritime law. After World War II, ship orders were placed in European countries and the United States in order to strengthen the fleet. This decision resulted in an increase in the number and tonnages of ships of the State Naval and ship-owners and, thus, an increase in the number of inward and outward voyages. These maritime developments contributed to the national economy.