Abstract:
Öz
Osmanlı döneminde hekimbaşılık görevinde bulunmuş olan bestekâr Hekimbaşı Azîz Efendi; gerek yaşamış olduğu dönem gerekse bulunduğu mevkî bakımından Türk Mûsıkîsi tarihinde önemli bir yere sahiptir. Hekimbaşı Azîz Efendi’nin günümüze ulaşan altı bestesi incelendiğinde Türk Mûsikîsi alanında üstün meziyetlere sahip olduğu açıkça görülmektedir. Bu araştırmada bestekârın şaheserlerinden biri olan Bayâtî Nakış Yürük Semâisi incelemeye tâbi tutulmuştur. Söz konusu eser hem nakış formunda olması hem de güftesi bakımından murabba niteliği taşıması sebebi ile orijinal bir nakış yürük semâi örneğidir. Bu çalışma dâhilinde eser, bu iki farklı biçim yönüyle de ele alınmıştır. Bilinen yürük semâi formundaki eserlere nispeten, bu eserin incelenmesi formun farklı bir yapısını ortaya koyması açısından önem arz etmektedir. Eser; form analizi ile birlikte, güfte, arûz, prozodi, makâm geçkileri ve usûl işleyişi yönleri ile de incelemeye tâbi tutulmuştur. Nitel bir inceleme olan bu araştırmada betimsel araştırma yöntemi kullanılmış ve eser analizi Serda Türkel Oter tarafından geliştirilen, güftenin temel alındığı yeni bir biçim analiz yöntemi ile incelenmiştir. Hâneler şeklinde bölümlere ayrılan eserin mısra sayıları ve terennümlerin kullanımları göz önünde bulundurularak biçim şeması hazırlanmıştır. İncelenen eserin en eski nüshaları karşılaştırılarak güfte ve ezgisel farklılıklarına dikkat çekilmiş ve yine en eski nüshaya bağlı kalınarak gerekli tahlillerin ardından yeniden notaya alınmış ve biçimsel analizlerine yer verilmiştir.
