Glycine max (L.) Mer. BİTKİSİNİN TUZA DUYARLI VE DİRENÇLİ ÇEŞİTLERİNDE ASETİLSALİSİLİK ASİT VE METİL JASMONATIN METABOLİK VE FİZYOLOJİK ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Abstract

Günümüzde tuz stresi, dünya genelinde ekilebilir alanların kısıtlı kullanılmasına neden olan en önemli stres faktörlerinden biridir. Bu nedenle araştırmamızda; savunma sisteminin uyarılmasında etkili bitki büyüme düzenleyicilerinden asetil salisilik asit (ASA) ve metil jasmonik asit (MeJA)’in Glycine max cv. (Soya) Asya (duyarlı) ve Glycine max cv. Agroyal (dirençli) bitkilerinde, tuz stresi üzerine etkileri araştırıldı. Araştırmamızda, genel olarak ASA ve MeJA’nın antioksidan sistemi uyarma ya da oksidatif hasarı azaltma şeklinde önemli cevaplar oluşturduğu saptandı. Asya ve Agroyal çeşitlerinde ASA ve NaCl ile MeJA ve NaCl uygulanan grupların tümünde; sadece tuz stresi uygulanan gruplara göre daha düşük MDA aktivitesi belirlendi. Tuz stresinin artmasına bağlı olarak fenolik madde miktarı artarken; ASA ve MeJA uygulanan gruplarda, sadece tuz stresine maruz bırakılan gruplara göre fenolik madde miktarının daha düşük olması, ASA ve MeJA’nın oksidatif hasarı engellemekte olduğunu kanıtladı. Ayrıca ASA ve MeJA’nın karotenoid sentezi üzerindeki etkisi de önemli bulundu. Agroyal çeşidinde Asya çeşidine göre daha yüksek bulunan yaş ağırlık, tuz stresine karşı direnç mekanizmasıyla ilişkilendirildi. Asya çeşidinde, kontrole göre MeJA uygulamalarının kuru ağırlığı artırması büyüme ve gelişme kriterleri içerisinde, ASA ve MeJA’nın tuz stresine karşı olumlu bir yanıt oluşturduğunu göstermektedir. İncelenen içsel hormonlar arasında en yüksek birikimin, Absisik Asit (ABA)’da görülmesi ve ASA ve MeJA uygulanan grupların içsel ABA miktarını artırması, ASA ve MeJA’nın sistemik kazanılmış direnç mekanizmasını uyararak, savunma sistemi üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Tuz stresi üzerine ASA ve MeJA’nın etkileri, geniş kapsamlı parametreler ile değerlendirilmiş olup, ASA ve MeJA’nın tuz stresi ile mücadelede etkili oldukları ve burada elde edilen bilgiler ışığında, ileride yapılacak araştırmalar için önemli bir kaynak olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Glycine max, Tuz stresi, Asetil Salisilik Asit, Metil Jasmonik Asit, Absisik asit, Antioksidan sistem, Pigment sistemi, Prolin