Acil ve diğer servislerde görev yapan sağlık çalışanlarının vardiyalı çalışmasının yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, acil ve diğer servislerde görev yapan sağlık çalışanlarının vardiyalı çalışmasının yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla yapıldı.Tanımlayıcı bir araştırma olarak planlanan çalışmanın verileri, Temmuz 2013 - Eylül 2013 tarihleri arasında toplandı. Araştırmanın evrenini, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesin de acil serviste çalışan ve yataklı birim hizmeti veren dâhiliye klinikleri, cerrahi klinikleri ve yoğun bakım ünitelerinde çalışan toplam 1475 hekim ve hemşireler oluşturdu. Acil serviste vardiyalı çalışan 25 hemşire ve 25 hekim, diğer kliniklerden sadece gündüz vardiyasında çalışan 25 hemşire ve 25 hekim seçilerek 100 kişinin katılımı ile gerçekleşti. Veri toplama aşamasında; sağlık personellerinin tanıtıcı özelliklerini değerlendiren 20 soruluk soru formu ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği'nin 27 soruluk formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 15.0 programında değerlendirilmiş, sayı standart sapma, ortalama, yüzde, Mann Whitney U testi, Kruskall Wallis testi, Independent t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmaya katılan ve vardiyalı ya da sadece gündüz vardiyasında çalışanların %49‟u erkek, %51‟i kadındır. Acil serviste vardiyalı çalışan sağlık personellerinin yaşlarına göre yaşam kalitesi puan ortalamalarına bakıldığında, en fazla yaşam kalitesi puanının 22 yaş grubunda olduğu saptandı (p<0.05). Aylık ortalama çalışma saati 221 saat ve üzeri, aylık nöbet sayısının 11 ve üzerinde olmasının yaşam kalitesini azalttığı saptandı (p<0.05). Nöbet sonrası uyku kalitesi azaldıkça yaşam kalitesinin de azaldığı saptandı (p<0.05). Vardiyalı ve sadece gündüz vardiyasında çalışan sağlık personellerinin gelir durumu arttıkça Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği puan ortalamalarının arttığı saptandı (p<0.05). Sonuç olarak; vardiyalı çalışmanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği saptandı.Yaşam kalitesini arttırmak için sağlık personelinin vardiya süre ve sayıları düzenlenmeli, yeterli uyku ve dinlenme olanağı sağlanmalı ve gelir durumu arttırılmalıdır.