Yanıklı hasta refakatçilerinin yaşam kalitesi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı yanıklı hasta refakatçilerinin yaşam kalitesi ve etkileyen faktörleri incelemektir. Bu araştırma, İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi erişkin ve çocuk yanık ünitelerinde Haziran 2012-Haziran 2013 tarihleri arasında tanımlayıcı ve ilişki arayıcı olarak yürütülmüştür. Evren büyüklüğü bilinmediğinden araştırmanın evrenini; yanık ünitesinde tedavi gören hastalara en az iki hafta süresince refakat eden, okuma yazma bilen, iletişim kurabilen, 18 yaşından büyük, tanılanmış ruhsal bir sorunu olmayan hasta refakatçileri oluşturmuştur. Örneklemini ise; yapılan güç analizi sonrası yanık ünitelerinde tedavi gören hastalara refakat eden 200 hasta refakatçisi oluşturmuştur. Hasta refakatçileri evrenden olasılıksız rastlantısal örneklem yöntemi ile seçilmiştir. Veriler Temmuz-Aralık 2012 tarihleri arasında toplanmıştır. Veri toplamada, kişisel tanıtıcı form ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu (DSÖYKÖ-KF) kullanılmıştır. Veriler; tanımlayıcı istatistik, Bağımsız gruplarda t testi, Kruscal Wallis Varyans Analizi, ANOVA Mann Whitney U testi ile değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan refakatçilerin %58?inin kadın, %82?sinin evli, %56?sının gelirinin giderinden az ve %17?sinin kronik hastalığının olduğu belirlenmiştir. Refakatçinin kadın, evli, 3-4 çocuk sahibi, ilköğretim mezunu, gelirinin giderinden az olması, kronik hastalığının olması gibi faktörlerin yanı sıra yaş ortalaması düşük, ağrısı, uyku sorunu, beslenme sorunu, anksiyetesi olan hastaya refakat etme, hastayla birlikte yaşama ve refakatte aile üyelerinden yardım alma gibi faktörlerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Refakatçinin bir işte çalışma durumu, hastada görülebilen organ kaybı, nefes darlığı gibi faktörlerin yanı sıra hastaya refakat eden kişi sayısı yaşam kalitesini etkilememiştir. Özellikle yaş ortalaması düşük, ağrısı, uyku sorunu, belenme sorunu ve anksiyetesi olan hastalara refakat eden refakatçilerin kendilerine de zaman ayırmalarını sağlamak için refakatçi değişiminin sağlanması önerilebilir.

The purpose of this research is to examine quality of life in attendants of burn patients and the factors affecting it. This research was conducted as a descriptive and relational research at the adult and pediatric burn units of Inonu University, Turgut Ozal Medical Center between June 2012 and June 2013. Since the population size was unknown, the research population consisted of patient attendants who attended the patients being treated in the burn units at least for two weeks, who were literate and able to communicate, who were older than 18 and did not have any diagnosed mental problem. After a power analysis, the sample consisted of 200 patient attendants who attended the patients being treated in the burn units. The patient attendants were selected from the population using the non-probability random sampling method. The data were collected between July and December 2012. A personal descriptive form and the short version of the World Health Organization Quality of Life Instrument Turkish Version (WHOQOL-BREF) were used in collecting the data. The data were evaluated with descriptive statistics, t test in independent groups, Kruscal Wallis Variance Analysis, ANOVA and Mann Whitney U test. It was found that 58% of the attendants who took part in the study were women, 82% of them were married, 56% had their income less than their expenses and 17% had a chronic disease. Factors such as the attendant being a woman, married with 3-4 children, a graduate of primary school, having less income than their expenses, having a chronic disease as well as factors such as attending patients with a low mean age, who has pain, sleeping problems, eating problems and anxiety, living together with the patient and obtaining help from family members during attendance were found to affect quality of life negatively. Factors such as the attendant?s employment status, any loss of organs in the patient and shortness of breath as well as the number of persons attending the patient did not affect quality of life. Substitution of attendants can be recommended to enable especially those attendants who attend patients with a low mean age, who have pain, sleeping problems, eating problems and anxiety to spare time also for themselves.