Bu çalışmada, sedimanter kökenli kayaçlarda suya doygunluk koşulları ve yükleme oranlarındaki değişimlerin bazı mekanik özelliklere etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Doğu ve Güney Anadolu Bölgesi'nde (Malatya, Adıyaman, Erzurum) mermer olarak üretilen sedimanter kökenli kayaçlar kullanılmıştır. Belirlenen bölgelerde yapılan arazi çalışmalarında deneylerde kullanılmak üzere kayacı en iyi temsil edecek lokasyonlardan örnekler alınmıştır. Derlenen örneklerin mineralojik ve kimyasal özellikleri XRD ve XRF ile belirlenmiştir. XRD sonucunda Malatya Bej ve Erzurum Traverten mermerlerinin kalsit, Adıyaman Emprador mermerinin ise kalsit ve dolomit bileşimli olduğu görülmüştür. XRF analizi sonuçlarına göre her üç kayacın ana bileşeninin CaO olduğu görülmüştür. Adıyaman Emprador mermerinde MgO ikincil önemli oksit bileşeni olarak yer almaktadır. Kayaç örnekleri %0, %35, %70 ve %100 doygunluk oranlarında mekanik testlere (Schmidt çekici sertlik tayini, Shore Sclereskobu sertlik tayini, Nokta yükleme dayanımı, Endirekt çekme dayanımı, Tek eksenli basma dayanımı, P dalga hızı) tabii tutularak değişimler incelenmiştir. Tek eksenli basma dayanımı deneyi her bir doygunluk derecesi için farklı yükleme oranlarında gerçekleştirilmiştir. Tüm dayanım değerlerinin doygunluk oranındaki artışa bağlı olarak azaldığı azalmanın en fazla Adıyaman Emprador mermerinde olduğu gözlenmiştir. Bunun sebebinin Adyaman Emprador mermerinin daha fazla gözenek içermesinden kaynaklandığı düşünülmüştür. Yükleme oranlarındaki artışa bağlı olarak tek eksenli basma dayanımı değerlerinde de artış görülmüştür.
The objective of this study is determine the effects of changes different saturation condition and loading rate on mechanical properties in some sedimantery rocks. In the study sedimentery rock was used which is produced as marble in Eastern and Southern Anatolia Region (Malatya, Adıyaman, Erzurum). In field studies systematic and site samples were collected in location will represent the best of rock mass. Mineralogical, chemical properties were determined by XRD and XRF analysis. According to XRD analysis Malatya Beige and Erzurum Travertine marbles consists mainly of calcite, Adıyaman Emprador marble calsite and dolomite minerals. In the applied XRF analysis it was determined that marbles are composed of CaO. Rock samples are subjected to some mechanical tests (Schmidt hardness, Shore hardness, point load strength test, Brazilian test, Uniaxial compressive strength, P wave velocity) and changes are examined. The uniaxial compressive strength test was carried out at different loading rate for each degree of saturation. It was determined that all strength values decreased with increased the saturation degrees. The greatest reduction was realized on Adıyaman Emprador marble because of comprises more pores. Depending on the increase in loading rate uniaxial compressive strength values also increased.
