İnsan faaliyetlerinin artışı sera gazlarının salınımında artışa neden olmaktadır. Bu değişiklikler küresel ısınmayı, iklim değişikliğini, suyun varlığını ve su döngüsünü büyük ölçüde etkilemektedir. Bitki su ihtiyacının belirlemesinde, tarımsal ve peyzaj sulama projelerinin planlanmasında, bitki desen seçimlerinin yapılması gibi birçok konuda kullanılan referans evapotranspirasyon (ET0), su kaynaklarının doğru bir şekilde kullanılması için hesaplanması gereken bir faktördür. Değişen iklim şartlarının Malatya ili üzerindeki etkilerinin gözlendiği bu çalışmada, Malatya il sınırları içerisinde bulunana 17 meteoroloji istasyonundan alınan iklim verileri kullanılarak 1959 – 2019 yıllarının aylık ET0 miktarları FAO Penman-Monteith yöntemi ile hesaplanmıştır. Küresel değişimler ile artan sıcaklık değerlerinin Malatya ili üzerinde de etkisi olduğu, değişen iklim parametleri ile ET0 miktarlarının da arttığı sonucu ortaya çıkmaktadır. ET0 değerlerinin son yıllarda %3 arttığı ortaya koyulmuştur. Yıl içerisinde en yüksek ET0 değerinin Ağustos ayında görüldüğü gözlenmiştir. Altmış yıllık ortalama Ağustos ayı ortalama ET0 değeri 6,8 mm/gün iken Malatya meteoroloji istasyonu tarafından son yılın değeri 7.9mm/gün, son on yıllık ortalama 7.5mm/gün, son yirmi yıllık ortalama 7,3 mm/gün olarak tespit edilmiştir. Tüm istasyonların ortalaması 7.7mm/gün olarak belirlenmiştir. Özellikle bitki su ihtiyacının arttığı ve sulama dönemine girildiği Mayıs – Ağustos ayları içerisinde gerçekleşen ET0 artışı, su ve enerji kaynaklarının daha akılcıl planlanması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Küresel ısınma, İklim değişikliği, Evapotranpirasyon, PenmanMonteith, Malatya
Rapidly increased human activities cause an increase in the emission of greenhouse gases. These changes highly influence global warming, climate change, the presence of water and, the water cycle as in other numerous fields. Reference Total Evaporation (ET0) is a factor affected by these changes and, it is estimated on many issues such as determining the plant water requirement, planning agricultural, landscape irrigation projects, and making plant pattern selections. The case of the study inspects 17 meteorology stations in Malatya province. 1959 to 2019 monthly ET0 calculated with FAO Penman-Monteith method. As well as the appearance of global parameters and ET0 amounts change impacts on Malatya. Last year ET0 values changed %3. It is concluded that these increasing temperature values lead to an increase in the amount of ET0. The highest value was observed during the year in August. It was determıned that while the sixty-year average ET0 value was 6.8 mm/day, the 2019 value was 7.9 mm/day, 7.5 mm/day for the last ten years, and 7.3 mm/day for the last twenty years by Malatya meteorology station. It was shown all average scores as 7.7 mm/day. It is a project that can be considered about the design and thinking of plant water in general. Keywords: Global warming, Climate change, Evapotranspiration, Penman-Monteith, Malatya
