Geleneksel mimarinin ekolojik çözümlemelerinin Malatya Battalgazi'deki bir grup yapı üzerinden okunması

Abstract

Dünya nüfusunun hızla artması ve doğal kaynakların buna bağlı olarak hızlı ve bilinçsiz bir şekilde tüketilmesi sonucu evrensel bir çevre krizi yaşanmaktadır. Bu anlamda yapı sektörü ekosistemin bir parçası olarak hareket etmenin aksine tahripkâr ve tek yönlü fayda sağlayacak bir anlayışla, yaşanan bu krize ortak olmaktadır. Yapı sektörünün çevresel kriz boyutunun azaltılması için günümüzde ekolojik mimari önemli bir referans sunmaktadır. Ekolojik mimari kendi kriterlerini, günümüz koşullarında geliştirirken aynı zamanda geçmişe yönelik referanslardan da alabilmektedir. Bu anlamda geleneksel mimarinin içinde bulunduğu coğrafyanın verilerine uygun çözümlemeleri ve ekosisteme vermiş olduğu zararın düşük düzeylerde olduğu yapı üretim anlayışı günümüzün mimarlık anlayışına yönelik önemli dersler içermektedir. Bu çalışma kapsamında Battalgazi ilçe merkezinde bulunan bir grup geleneksel mimari, ekolojik mimarlık kriterlerini sağlama noktasında analiz edilmektedir. Bu amaçla çalışma alanı içerisinde yer alan yapılar yerleşim, yapı formu ve yapı kabuğu tasarımı, iç mekân hava kalitesi, suyun etkin kullanımı ve kazanımı, enerji etkin peyzaj tasarımı gibi ekolojik mimarlık kriterleri üzerinden analiz edilmiştir. Yapıların ekolojik kriterlere uygunluğuna yönelik yapılan değerlendirmeler sonucunda Malatya geleneksel yapılarının ekolojik tasarım kriterlerine sahip olduğu ve kendine özgü yapısal özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Malatya geleneksel konutları ekolojik tasarım kriterlerine özellikle; malzeme seçimi, yapı kabuğu tasarımı, uygun yapı açıklıklarının tasarlanması, iç mekan organizasyonu başlıklarında katkı sağlamaktadır. Malatya'da kentleşmenin hızlanması ile birlikte geleneksel yapıların ihmal edilme durumu söz konusu olduğu için çalışma kapsamında incelenen Malatya geleneksel yapılarının bu özelliklerinin kaybolmaması ve günümüzün mimarlık anlayışına ışık tutması açısından önemlidir. Anahtar Kelimeler: Ekolojik Mimari, Enerji verimliği, Enerji Etkin Yapı Tasarımı, Yapı Sektörü, Geleneksel Mimari, Geleneksel Malatya Evleri

As a result of the rapid increase in the world population and the consequent rapid and unconscious consumption of natural resources, a universal environmental crisis is experienced. In this sense, the construction industry is participating in this crisis with a destructive and one-way benefit approach, rather than acting as a part of the ecosystem. Today, ecological architecture provides an important reference for reducing the environmental crisis dimension of the building sector. While ecological architecture develops its own criteria in today's conditions, it can also take references from the past. In this sense, the analysis of traditional architecture in accordance with the data of the geography it is in and the understanding of building production, where the damage to the ecosystem is at low levels, contains important lessons for today's architectural understanding. Within the scope of this study, a group of traditional architecture in Battalgazi district center is analyzed in terms of meeting ecological architecture criteria. For this purpose, the buildings in the study area were analyzed through ecological architectural criteria such as settlement, building form and building envelope design, indoor air quality, efficient use and recovery of water, and energy efficient landscape design. As a result of the evaluations made for the conformity of the buildings to the ecological criteria, it has been determined that the traditional buildings of Malatya have ecological design criteria and have unique structural features. Malatya traditional houses are especially suitable for ecological design criteria; It contributes to the selection of materials, the design of the building envelope, the design of suitable building openings, and the interior organization. Since the traditional buildings are neglected with the acceleration of urbanization in Malatya, it is important that these characteristics of the traditional structures of Malatya, which are examined within the scope of the study, are not lost and that they shed light on today's architectural understanding. Keywords: Ecological Architecture, Energy Efficiency, Energy Efficient Building Design, Construction Industry, Traditional Architecture, Traditional Malatya Houses