Tarihi kent merkezleri içerisinde barındırdığı doğal, kültürel, sosyal katmanları nedeniyle oldukça önemli ve değerli kentsel alanladır. Günümüzde hızlı nüfus artışı, geç kalınmış koruma anlayışı kültürel, doğal, siyasi vb. sebeplerden dolayı bu alanlar niteliksiz kentsel mekânlara dönüştüğü görülmektedir. Bu sebeple çalışmanın amacı tarihte önemli bir konuma sahip olan fakat gününüzde bu önemi büyük bir ölçüde kaybetmiş olan Harput tarihi kent merkezininim dönemsel olarak mekânsal özelliklerin nasıl değiştiği belirlemek ve bu değişimlerin altında yatan nedenleri matematiksel bir zemine oturtarak araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda literatür taramaları yapılmış, Harput tarihi kent merkezi ile ilgili genel bilgiler ve geçirmiş olduğu farklı dönemlere ait haritalar elde edilmiştir. Elde edilen bu haritalar altlık olarak kullanılarak, çalışma alanının mekânsal analizleri Space Syntax yöntemi aracılığıyla irdelenmiştir. Elde edilen veriler ışığında, belirlenen bu haritalar bütüncül olarak değerlendirilmiş ve alana ait mekânsal sorunlar belirlenmiştir. Bu belirlemeler neticesinde öneri segment haritası oluşturulmuştur. Oluşturulan segment haritası DepthmapX programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Yapılan öneri segmentlerin analiz sonuçları mevcut analiz sonuçları ile karşılaştırılarak, önerilerin çalışma alanına katkıları tartışılmıştır. Çalışmanın sonucunda; Harput tarihi kent merkezi için geliştirilen önerilerin global ve yerel entegrasyon değerlerinde yaklaşık %20 oranında yükselttiği, bunun ile birlikte tarihi kent merkezinin erişebilirlik değerinde %39 artış olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Elazığ, mekan dizimi, mekânsal özellikler, Tarihi kent merkezi
Historical city centers are very important and valuable urban areas due to the natural, cultural and social layers they contain. It is seen that these cities have turned into unqualified urban spaces due to the rapid population growth, the late protection understanding, cultural, natural, political reasons. For this reason, the aim of the study is to determine how the spatial characteristics of the historical city center of Harput, which has an important place in history but has lost this importance to a great extent, change periodically and to investigate the reasons underlying these changes on a mathematical basis. For this purpose, literature searches were made, general information about the historical city center of Harput and maps of the different periods it had been through were obtained. By using these maps as a base, the spatial analyzes of the study area were examined through the Space Syntax method. In line with the data obtained, these maps were evaluated holistically and spatial problems of the area were determined.As a result of these determinations, a recommendation segment map was created. The created segment map was analyzed by the Depthmap X program. The analysis results of the suggested segments were compared with the current analysis results, and the contributions of the suggestions to the field of study were discussed. As a result of the study; It has been observed that the proposals developed for the historical city center of Harput have increased the global and local integration values by approximately 20%. In addition, it was determined that accessibility increased by 39%,in the historical city center. Keywords: space syntax, historical cities
