İfa engelleri hukukunda amacın gerçekleşmesi ve amacın ortadan kalkması

Abstract

Özet Amacın gerçekleşmesi ve amacın ortadan kalkması, bu çalışmada kabul ettiğimiz sistematik uyarınca, amacın boşa çıkması kavramı altında yer almaktadır. Amacın boşa çıkması kavramı kapsamında yer alan bir diğer kavram ise, amacın anlamsızlaşmasıdır. Bu çalışmada temelde ele alınan amacın gerçekleşmesi ve ortadan kalkması ifa engelleri arasında yer alan sonraki kusursuz imkânsızlık (TBK m.136) kapsamında yer almaktadır. Söz konusu hükmü amacın gerçekleştiği ve ortadan kalktığı durumlardan, borçlunun o ana kadar masraf yapmış olduğu durumlara uyguladığımızda adil olmayan sonuçlarla karşılaşılmaktadır. Zira TBK m.136 gereğince borçlu borcundan kurtulmakta ve alacaklıdan karşı edimi isteme hakkını kaybetmektedir veya aldığı karşı edimi iade etmek durumundadır. Bu nedenle borçlunun o ana kadar masraf yapmış olduğu amacın gerçekleştiği ve ortadan kalktığı durumlarda, kanaatimizce örtülü boşluk olduğu kabul edilmeli ve amaca uygun sınırlama yöntemi ile söz konusu hükmün, söz konusu durumlara uygulanmaması sonucuna ulaşılmalıdır. Bu noktada ortaya çıkan boşluk TMK m.1 uyarınca hâkimin hukuk yaratması ile doldurulacaktır. Hâkimin koyacağı kural ise, kanaatimizce borçlunun karşı edimi talep edebilmesi, ancak karşı edimden yerine getirmediği kendi edimini mahsup etmesine yönelik olmalıdır. Anahtar Kelimeler: İfa engelleri, amacın boşa çıkması, amacın gerçekleşmesi, amacın ortadan kalkması, objektif imkânsızlık