Kolluk kuvvetlerinin, kamu düzeninin devamlılığını ve halkın güvenliğini sağlamak için diğer
kamu görevlilerinden farklı olarak kişilerin hak ve özgürlüklerine müdahale niteliği taşıyan
birtakım özel yetkileri bulunmaktadır. Ancak bu yetkilerin demokratik ülkelerde kişilerin
temel hak ve özgürlüklerini kısıtlayacak yönde kullanılmaması esastır. Bunu sağlamak için
günümüzde kolluk kuvvetlerinin denetlenmesinde sivil gözetim anlayışı gündeme gelmiştir.
Sivil gözetimin dünyada farklı uygulama biçimleri olsa da sivil gözetim, esas itibariyle kolluk
kuvvetlerine yönelik başvuru ve şikayetlerin genellikle kurum içi ve dışı daha bağımsız,
tarafsız ve sivil otoritelerce soruşturulması esasına dayanmaktadır. Türkiye’de kolluk
kuvvetlerinin denetiminden ve sivil gözetiminden sorumlu çok sayıda kurul ve komisyon
vardır. Ancak Türkiye’de sivil gözetim mekanizmalarının etkili ve yeterli olarak çalıştıklarını
söylemek güçtür. Her ne kadar bu konuda 2016 yılında Kolluk Gözetim Komisyonu
kurulmuşsa da komisyonun yapısı ve işleyişindeki bazı eksiklikler dikkat çekmektedir. İşte bu
çalışmada önce, kolluk kuvvetlerinin sivil gözetim mekanizmaları genel olarak ve Türkiye
özelinde açıklanmış; sonra çalışmada kolluğun dünyada sivil gözetimine daha çok örnek
gösterilen Kuzey İrlanda Polis Ombudsmanlığı modeli incelenmiştir. Bu modelin Türkiye’ye
uygulanabilirliği üzerinde durularak çalışmanın sonunda birtakım öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Kolluk, Kolluk Kuvvetlerinin Denetimi, Sivil Gözetim, Ombudsman,
Kuzey İrlanda Polis Ombudsmanı
Unlike other public officials, law enforcement officers have special authority to interfere with
the rights and freedoms of people to ensure the continuity of public order and the security of
people. However, it is essential that these authorities not be employed in the democratic
countries to limit the fundamental rights and freedoms of the people. To achieve this, today
civilian oversight of the law enforcement agencies is at the top of the agenda. Although
civilian oversight has a different form of practice in the world, civilian oversight is mainly based on the principle of more independent, impartial and civilian inquiry, both internal and
external, for applications and complaints against law enforcement officers. In Turkey, there
are many boards and commissions which are responsible for the supervision of law
enforcement and civilian oversight. But it is difficult to say that they work effectively and
adequately. Although the Civilian Oversight Commission was established in 2016, this
commission is notable for its deficiencies in its structure and functioning. Here in this study,
law enforcement supervision and oversight mechanisms are described in general and in
Turkey, then Police Ombudsman for Northern Ireland, which has been shown as an
example of civilian oversight in the world, is examined. At the end of the study we have
focused on the applicability of this model to Turkey and some suggestions have been
developed.
Keywords: Law Enforcement, Supervision of Law Enforcement Officers, Ombudsman, the
Police Ombudsman for Northern Ireland.
