Avrupa ve Asya yakalarını birbirine bağlayan Boğaz geçişleri, İstanbul'un karayollarında tekrarlı olarak yaşanan trafik tıkanıklık kesimleridir. Zirve trafiğinin yaşandığı akşam saatlerinde Avrupa-Asya yönündeki talep diğer yöne nazaran daha fazladır. Talebin fazla olduğu yöne kapasite artırımı amacıyla karşı yönden ödünç alınan bir şerit ilavesiyle her iki yönde oluşan talep dengesizliğinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Fatih Sultan Mehmet (FSM) Köprüsü geçişinde yapılan ek şerit uygulaması, karşı yönde darboğaz oluşumuna ve uzun taşıt kuyruklarının oluşmasına neden olmaktadır. Bu durum, ek şerit uygulamasının verimliliğinin sorgulanması gerektiğini akla getirmektedir. Bu çalışmada şerit yönetimi türlerinden biri olan ek şerit uygulaması, FSM Köprüsü (O-2 Otoyolu) örneği ele alınarak incelenmiştir. TSIS/CORSIM paketi kullanılarak çalışma kesiminin simülasyon modeli oluşturuşmuş ve model saha verileri ile kalibre edilmiştir. Ek şerit uygulamasının her iki yöndeki trafik akımlarına olan etkileri, mevcut durum ve çeşitli ek şerit uygulama senaryoları karşılaştırılarak incelenmiştir. Simülasyon sonuçları, mevcut duruma göre ek şerit uygulaması yapılmaması halinde toplam yolculuk süresinde (%15,17) ve ortalama hızlarda (%15,83) önemli ölçüde iyileşme olduğunu göstermektedir. Faklı zaman aralıkları için yapılan ek şerit uygulaması senaryoları aynı değerler için daha az oranda fayda sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Ek şerit uygulaması, trafik tıkanıklığı, otoyol trafik yönetimi, simülasyon, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü
Bosphorus Passings connecting the European and Asian sides of Istanbul are the most congested sections of the periphery roads. The demand in the Europe to Asia direction is more than the other direction during afternoon peak hours. During afternoon peak hours, the most left lane in the opposite (Asia to Europe) direction is borrowed to provide an additional lane (or capacity) for the high-demand (Europe to Asia) direction for balancing the volume and capacity in the two directions. But, this contra-flow lane operation for the Fatih Sultan Mehmet (FSM) Bridge causes bottlenecks along the road and long vehicular queues in the direction from which a lane was borrowed. This consequence deserves to question the effectiveness of contra-flow lane operation. In this study, the contra-flow lane operation as one of the lane management types has been investigated by referring to the application on the FSM Bridge (O-2 Freeway). We established a simulation model of the study stretch using TSIS/CORSIM package and calibrated the model with actual field data. The effects of contra-flow lane operation on traffic flows in the two directions were examined by comparing the current operation with various scenarios of contra-flow lane operation. Simulation results show that significant improvements in total travel time (15,17% reduction) and average speed (15,83% increase) could be obtained without contra-flow lane operation. Some minor improvements were also achieved by shifting lane operation timing backward and forward. Key words: Contra-flow lane operation, traffic congestion, freeway traffic management, simulation, Fatih Sultan Mehmet Bridge
