Uzun süre sigara dumanına maruz bırakılan kronik alkolik erkek ratlarda, sigara ve alkolün serum nitrik oksit ve antioksidan enzim düzeylerine etkilerinin incelenmesi

Abstract

Uzun Süre Sigara Dumanına Maruz Bırakılan Kronik Alkolik Erkek Katlarda, Sigara ve Alkol'ün, Serum Nitrik Oksit ve Antioksidan Enzim Düzeylerine Etkilerinin İncelenmesi. Kronik alkol ve sigara kullanımı, ciddi doku hasarlanmalarının yanısıra testis ve beyin atrofısi, alkolik karaciğer hastalığı, kanser, infertilite gibi ikincil hastalıklarla beraberdir. Alkol ve sigara dumanı direkt toksik özelliklerinin yanı sıra, oksidatif strese yol açarak da hücrelerde indirekt etkiler meydana getirmektedirler. Alkol ve sigara kaynaklı oksidatif stres, artmış oksijen radikal üretimi ve/veya azalmış antioksidan savunma kapasitesinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kronik alkolik erkek ratlarda uzun süre alkol ve sigara kullanımının serum Mn-SOD, Cu,Zn-SOD, GSH-Px, nitrik oksit ve total testosteron düzeylerine etkilerini araştırmak, NO, SOD, GSH-Px ve testosteron düzeyleri arasındaki ilişkileri değerlendirmektir. Başlangıç ağırlıkları 180-220 gram olan 28 adet Wistar cinsi erkek ratlar dört gruba ayrıldı. Birinci grup (kontrol grubu) 6 ay süresince etanol içermeyen sıvı diyet (1 kcal/ml) ile beslendi ve bu grup sigara dumanına maruz bırakılmadı. İkinci grup (alkol grubu) deney süresince % 7.2 (v/v) oranında etanol içeren aynı sıvı diyetle beslendi ve bu gruba da sigara dumanı verilmedi. Üçüncü grup (sigara grubu) 6 ay süresince, her gün 4 saat süresince 20 sigara dumanına maruz bırakıldı ve bu süre boyunca etanol içermeyen sıvı diyetle beslendi. Dördüncü grup (alkol + sigara grubu) deney süresince % 7.2 etanol sıvı içeren diyetle beslendi ve bu grup üçüncü grupta olduğu gibi sigara dumanına maruz bırakıldı. Bu periyodun sonunda, sirkadiyen siklus etkilerini en aza indirmek için ratların tamamı aynı gün saat 900-l l00,da başları kesilerek öldürüldü. Mn-SOD, Cu,Zn-SOD, GSH-Px, total nitrit ve total testosteron düzeylerinin ölçülmesi ve histopatolojik inceleme amacıyla kan ve rat testis doku örnekleri toplandı. Serum Cu,Zn-SOD düzeyleri, alkol ve alkol + sigara gruplarında kontrol grubundan daha yüksek, sigara grubunda ise daha düşük bulundu (sırasıyla 6.5 ± 0.9 Ü/ml' ye karşı 6.5 ± 1.2 ve 6.5 ± 0.9 Ü/ml'ye karşı 6.9 ± 0.9 ve 6.5 ± 0.9 Ü/ml'ye karşı 5.6 ± 1.6). Fakat bu farklılıklar istatistiksel açıdan anlamlı değildi (p>0.05). Serum Mn-SOD aktivitesi sigara grubunda, kontrol grubuna göre anlamlı derecede daha düşük bulundu (3.5 ± 0.6 U/ml'ye karşı 2.6 ± 0.4 p<0.05). Ölçülen Mn-SOD aktiviteleri kontrol grubuna göre, alkol grubunda daha yüksek ve alkol + sigara grubunda daha düşük bulunmuş 83 olmasına rağmen bu değişiklikler istatistiki açıdan anlamlı değildi (sırasıyla 3.5 ± 0.6 Ü/ml'ye karşın 3.6 ± 0.7 Ü/ml ve 2.8 ± 0.4 Ü/ml) (p>0.05). GSH-Px düzeyleri, tüm gruplarda kontrol grubundan daha yüksek bulundu (sırasıyla 18.9 ± 0.4 Ü/ml'ye karşın 19.0 ± 0.3 Ü/ml ; 19.2 ± 0.6 Ü/ml ve 19.1 ± 0.6 Ü/ml). Fakat bu farklılıklar istatistiksel açıdan anlamlı değildi (p>0.05). Serum total NO ve total testosteron düzeyleri tüm gruplarda kontrol grubuna göre anlamlı derecede daha düşük bulundu (sırasıyla 28.3 ± 6.4 u,m/L'ye karşın 19.2 ± 2.5 ; 16.1 ± 3.6 ; 14.2 ± 2.5 um/L, pO.001 ve 561.1 ± 78.2 ng/dl'ye karşın 149.9 ± 24.4 ; 277.2 ± 31.0 ; 115.2 ± 11.6 ng/dl, pO.001). Rat testis dokularının histopatolojik incelenmeside; seminifer tubullerde vakuolizasyon ve dejenerasyon, germ, Sertoli, Leyding ve sperm hücrelerinde azalma meydana geldiği gözlendi. Alkol ve alkol + sigara gruplarında artmış Mn-SOD, Cu,Zn-SOD ve GSH-Px düzeyleri, kronik alkol tüketiminden kaynaklanan artmış oksidatif strese karşı bir savunma mekanizması olabileceğini göstermektedir. Buna karşın sigara grubunda bu artışlara rastlanmamıştır. Bundan dolayı alkol ve sigara içimi arasında aditif bir etkileşmenin bulunmadığı kanaatindeyiz. Sonuç olarak; alkol ve sigara kullananlara, direkt süperoksit radikalini süpürerek peroksinitrit oluşumunu engelleyen SOD mimetik (melatonin, vitamin E, C gibi) etkili maddelerin verilmesinin, NO'in biyoaktivitesini artırmak suretiyle kronik alkol ve sigara toksisitelerinin engellenmesinde faydalı bir tedavi stratejisi olabileceğini düşünmekteyiz.