Abstract:
Özet
Temelleri Antik Yunan’a dayanan, kuramsal gelişimi ise 20. Yüzyıla tekabül eden göstergebilim,
evreni anlamlandırmamızı sağlayan göstergeleri inceler. Kültürel uzlaşımlar dâhilinde göstergelerin altında
yatan gizil anlamları açığa çıkarmaya çalışır. Charles Sanders Peirce (1839-1914) ve İsviçreli dilbilimci
Ferdinand de Saussure (1857-1913) öncülüğünde gelişen göstergebilim, birçok alanda uygulama sahasına
sahiptir. Çalışma kapsamında göstergebilimin sinema ile olan ilişkisine değinilmiştir. Zira tıpkı göstergebilim
gibi sinemanın da kendine ait bir dili vardır ve bu dili çözümlerken göstergebilimden yararlanılabilir. Bu
hususta öncelikle göstergebilimin tarihsel gelişimi ve sinema ile olan ilişkisi tartışılmış, ardından Phillip
Noyce’un yönetmenliğini üstlendiği distopik film kategorisinde değerlendirebileceğimiz The Giver (2014)
adlı film göstergebilimsel açıdan analiz edilmiştir. Filmin görüntüsel göstergeler üzerinden analiz edilmesi
tercih edilmiştir. The Giver, romandan sinemaya uyarlanmıştır ve distopya türüne dâhil edilebilecek bir
öyküye sahiptir. Öykünün geçtiği evren tam anlamıyla bir distopya evrenidir. Gözetimin esas alındığı bu
evrende geçmişten gelene yer yoktur ve bu sebeple biyolojik gözetim yoluyla zihin ve bedenler kontrol altına
alınmıştır. Jeremy Bentham’ın mahkûmları görünmeden gözetleyebilme arzusuna uygun olarak tasarladığı
Panoptikon’un duvarları bu evrende yıkılmış ve gözetim tüm toplumun kılcal damarlarına dahi sirayet
edebilecek seviyeye ulaşmıştır. Film boyunca iktidarın, halkı hem biyolojik gözetime hem de Panoptikon ve
Süperpanoptikon süreçlerine dâhil ettiği görülmektedir. Hafızanın ve üremenin kontrol altına alınması,
yaşanan evrenin tıpkı Panoptikon gibi iktidar tarafından çevrelenmiş olması ve dijital gözetim olanakları ile
(Dronlar, gizli kameralar vs.) halkın gündelik hayatının sürekli dikizlenmesi çalışma kapsamında bahsi geçen
gözetim mekanizmalarındandır. Gözetimin olduğu yerde gözler direnişi de arar. Çünkü her iki dinamik de
zıtlıklarla var olmaktadır. Film metninde gözetime karşı direnişe de rastlanır ve bu direniş distopik evrenin,
Panoptikon’un sınırlarını yıkan birincil etken olmuştur. Kahramanız Jonas, gözetime karşı direnmiş ve
gösterdiği cesaret ile yaşadığı evreni dönüştürmeyi başarmıştır.
Anahtar Kelimeler: Göstergebilim, Sinema, The Giver
