ANTİK YUNAN VE ALEVİ EZOTERİZMLERİNE BAĞLI MÜZİK KÜLTÜRLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Abstract

Öz:Bu çalışmanın amacı, Alevilikteki mü- zik algısını genelde dünya ezoterizm mirası, özelde ise Antik Yunan ezoterizm mirası ile karşılaştırarak çok boyutlu olarak ele almaktır. Bu anlamda, öncelikle ezoterizmin tanımı ve anlamı üzerinde durularak dünya kültür tarihi içerisindeki yeri ele alınmıştır. Böylelikle çalışmanın ilerleyen aşamalarında, ezoterik yapılanma içerisinde müziğin yerini daha iyi tartışabilmek hedeflenmiştir. Öncelikle ezoterik doktrinlerin ortak özellikleri üzerinde durulduktan sonra, Antik Yunan ve Alevi ezoterizmi karşılaş- tırmalı olarak ele alınmıştır: Yunan ezoterizminin bir kültü ve mitolojikleşmiş yüce kahramanı olarak uluslararası sanat müzi- ği tarihi içerisinde özellikle operalarda ve diğer çalgısal eserlerde de sıklıkla işlenmiş olan ve Pisagoras'ın ilmini kendisinden aldığı düşünülen Orfeus'un ve Alevi ezoterizminin müzik algısı ve uygulamalarının ortak noktaları, bir karşılaştırma yöntemiyle kültürel bağlamda analiz edilmiştir. Bu karşılaştırmaya duyulan gereksinim, Orfik (Orfeusçu) müzik/Orfik dünya algısı ve uygulamalarının Alevilik ve ozanlık kültürüyle olan inanılmaz benzerliklerini gösterme amacından kaynaklanmaktadır. Öneriler kısmında ise, Alevi cenaze erkânı içerisinde semah dönülmesi gerekliliğinin ezoterik nedenleri detaylandırılarak açıklanmıştır. Son alt başlıktaki "mini sözlük"te ise gerek Yunan ve gerek Alevi kültürüne özgü ezoterik ve müziksel terimlerin açıklamalarına yer verilmiştir: Ozanlık, tasavvuf, insan-ı kâmil, Orfeus, müzik, esrime, sayı mistisizmi, Pisagoras, Kuran-ı natık, telli Kur'an, kelam, nefes, ayet, aşk-ateş-yanma metaforları gibi kavramlar, mini sözlük kavramlarından bazılarıdır.