Annelerin bakış açısından okul fobisinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul fobisi yaşayan çocukların annelerinin değerlendirmelerini niteliksel olarak incelemektir. Araştırmanın örneklemini, 2009-2010 eğitim öğretim yılında Bursa ili merkez Osmangazi ilçesi sınırları içinde bulunan 8 ilköğretim okuluna devam eden, eğitim öğretime başlama dönemi olan eylül ayından itibaren en az bir ay boyunca okula gelme, sınıfta durma ve anneden ayrılma güçlüğü yaşadığı okul psikolojik danışmanlarınca tespit edilmiş 1. sınıf ve ana sınıfı öğrencilerinin anneleri oluşturmaktadır. Araştırma için gerekli olan veriler nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, okul fobisi yaşayan çocukların anneleri doğum öncesi ve sonrasında sıkıntılı geçtiği ortaya çıkmıştır. Annelerin, okul fobisi yaşayan çocuklarını sosyal içedönük, zayıf ve kişisel olarak çekingen ve utangaç gibi ifadeler ile tanımladıkları saptanmıştır. Anne çocuk ilişkisinin niteliği ile ilgili, annelerin tamamında kaygılı ve karşılıklı bağımlılık şeklinde olduğu saptanmıştır. Çocuğun okul öncesi dönemine ait travmatik yaşantılar sorgulandığında, annelerden yarısının ailesel ya da çevresel faktörlerden kaynaklanan bir travmatik durum tanımladığı görülmüştür. Çocuğun okul öncesi dönemde okul ile ilgili tutumu sorgulandığında, annelerden yarısı, çocuğunun tutumunun olumsuz olduğunu bildirmiştir. Çocuğun okul zamanında gösterdiği fiziksel ve duygusal tepkiler sorgulandığında, anneler çocuklarının korku ve kaygı tepkileri, sosyal ortamda kedisini yeterince ifade edememe ile ilgili tepkiler ve psikosomatik bazı şikâyetler yaşadığını ifade etmişlerdir. Bunların içinde en çok atıf alan, korku ve kaygı tepkileridir. Annelere, çocuklarının okula gelmek istememe nedenleri sorulduğunda, kendilerinden kaynaklanan, çocuklarından kaynaklanan, okul ortamından kaynaklanan ve bunların dışında kalan sebepler sıralamışlardır. Bunların içerisinde en çok atıf alan, çocuktan kaynaklanan sebeplerdir. Annelere, bu süreç içinde kendilerinin ne tür güçlükler yaşadıkları sorulduğunda, üç farklı alanda sınıflanabilecek yanıtlar vermişlerdir. Bunlar annenin gösterdiği duygusal tepkiler, sosyal ortamdan kaynaklanan güçlükler ve psikosomatik şikâyetlerdir. Annenin yaşadıkları ile ilgili en çok atıf alan, duygusal tepkilerdir. Okul fobisi yaşayan çocuklara karşı ailenin yaklaşımı sorgulandığında, ailelerin tamamının destekleyici bir tutum içinde olduğu saptanmıştır. Çocuklarının yaşadığı okul fobisi ile ilgili destek kaynakları sorgulandığında, anneler okuldan, yakın aile bireylerinden ve çevredeki başka insanlardan destek gördüklerini belirtmektedirler. Bunlar içerisinde en çok atıf alan okul ile ilgili destek kaynaklarıdır.