AB Komisyonu, tamir amaçlı yedek parçalara ilişkin 14 Eylül 2004
tarihinde bir taslak yayımlamıştır. Bunun amacı AB içinde yedek
parçaların tasarım korumasından vazgeçilmesidir. Bu liberalleşme
sayesinde yedek parça piyasasında tüketicilerin yararına olarak ucuz
ürünlere ulaşımı mümkün olacak ve rekabet ortamı iyileştirilecektir. Zira
tasarım hukukunda yedek parça korumasının, bu ürünün teknik işlevi ve
kalitesiyle hiçbir ilgilisi bulunmamaktadır. Bu liberalleşme süreci henüz
tamamlanamamıştır. AB Komisyonu, 21 Mayıs 2014 tarihinde 98/71 s.
Yönerge’nin değiştirilmesine ilişkin taslağı geri çekmiştir.
Türk hukukunda yürürlükteki mevzuata göre belli bir süre (3 yıl)
geçtikten sonra tamir amaçlı kullanım amacıyla yedek parça (must match)
üretimi mümkündür. Türk hukukunun mehazı olan AB hukukundaki bu
tartışmalardan sonra Türkiye’nin bu alandaki mevzuatını yeniden gözden
geçirmesi gereklidir. Zira Türk otomotiv pazarında satılan araçların %78’i
ithal otomobildir. Ancak Türkiye’de yaygın ve güçlü bir otomotiv yan
sanayii bulunmaktadır. Buna rağmen korumacı bir düzenlemenin hâkim
olduğu Türkiye’de zamanla yedek parça üretiminin ağırlıklı olarak
montaja yönelik bir üretim şekli aldığı ve bağımsız yedek parça
üreticilerinin pazardaki paylarının zamanla azaldığı piyasa
araştırmalarıyla da ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada bu tartışmalar ve
değerlendirmeler ayrıntılı incelenerek Türk otomotiv ve yedek parça
pazarı açısından olması gereken korumanın sınırı ve hukuki düzenlemeye
dönük öneriler getirilecektir.
On 14th September 2004, the EU Commission has issued a draft
regarding spare parts for reparation, the purpose of which is to renounce
the design protection of spare parts within the EU. Through this liberation,
consumers in the spare parts market would be enabled to access lowpriced
goods, which would be to their benefit. Moreover, competitive
environment would be enhanced, since the protection of spare parts
through design law does not have any effect on its technical function or its
quality. Unfortunately, this liberalization process could not be finalized.
The EU Commission, on 21 May 2014, has withdrawn the draft that
aimed to amend Directive 98/71.
According to Turkish Law, it is possible to manufacture spare parts
(must match) for reparation purposes after 3 years. After the
abovementioned discussions that has taken place in the EU, Turkish law,
of which the predecessor is EU Law, has to be revaluated regarding the
matter. 78% of the automobiles sold in Turkish automotive sector are
imported. However, there is a strong a widespread subsidiary industry.
Nevertheless, market studies have revealed that, due to the existence of
protective legal rules in Turkey, manufacturing of spare parts had evolved
into a manufacturing based on assemblage, and that the market shares of
independent spare part manufacturers had declined. In this work,
discussions and various arguments regarding the issue will be analysed in
depth. Furthermore, the ought-to-be legal rules and limits to protection
appertaining to Turkish automotive and spare parts markets will be
presented.
