N-Heterosiklik karben ligantlarının (NHC) geçiş metalleri ile yaptıkları komplekslerin katalitik alandaki başarısı; metal ile karben karbonu arasındaki güçlü bağ nedeniyle katalizörün bozunmamasına, NHC ligand yapısının metal merkezi üzerindeki sterik ve elektronik etkisi ile aktivitesini arttırmasına bağlıdır. Birçok metal-NHC kompleksleri güçlü biyolojik aktiviteleri ve düşük yan etkilerinden dolayı tıpta metaloilaçlar olarak ön plana çıkmaktadır. Özellikle, bu yeni kompleksler arasında Ag(I)-, Au(I)-, Ru(II)- ve Pd(II)-NHC kompleksleri, uygulama biçimleri ve yeni ilaçların dizaynını kolaylaştırmaları yönünden öne çıkmaktadır. Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı bu tez kapsamında yapılan çalışmalar ve elde edilen sonuçlar dokuz başlık altında özetlenebilir: 1) 3-siyanobenzil sübstitüyentli karben öncüllerinden (1) sentezlenen NHC-Pd-piridin kompleksleri (2) ile morfolin'in tepkimesinden NHC-PdBr2-morfolin (3a-e) kompleksleri elde edilmiştir. Sentezlenen komplekslerin yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır. 2) Sentezlenen NHC-PdBr2-piridin kompleksleri ile 1-(3-siyanobenzil)benzimidazol bileşiğinin tepkimesinden dibromo[1-(3-siyanobenzil)-3-(4-metilbenzil)benzimidazol-2-iliden)(3-siyanobenzilbenzimidazol)(palladyum(II)] (4a-c) elde edilmiştir. Sentezlenen komplekslerin yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır. 3) NHC-Pd-piridin kompleksleri (2) ile 2-aminopiridin'in tepkimesinden NHC-PdBr2-(2-aminopiridin) (5a-f) kompleksleri elde edilmiştir. Sentezlenen komplekslerin yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır. 4) NHC-Pd-piridin kompleksleri (2) ile trifenilfosfin'in tepkimesinden NHC-PdBr2-PPh3 (6a-g) kompleksleri elde edilmiştir. Sentezlenen komplekslerin yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır. 5) Karben öncülleri (1) ile Ag2O'in tepkimesinden Ag(I)NHC kompleksleri (7a-c) sentezlenmiş ve yapıları uygun spektroskopik yöntemler ile aydınlatılmıştır. 6) Ag(I)NHC kompleksleri (7) ile [RuCl2(p-simen)]2'nin tepkimesinden (transmetalasyon yöntemi) NHC-RuCl2(p-simen) (8a-c) sentezlenmiş ve yapıları uygun spektroskopik yöntemler ile aydınlatılmıştır. 7) NHC-Pd(II)-PPh3 komplekslerinin (6a-g) sulu ortamda Sonogashira tepkimelerindeki katalitik aktiviteleri incelenmiştir. 8) NHC-PdBr2-morfolin) (3a-e), dibromo[1-(3-siyanobenzil)-3-(4-metilbenzil)benzimida-zol-2-iliden)(3-siyanobenzilbenzimidazol)(palladyum(II)] (4a-c), NHC-Ag (7a-c) ve NHC-Ru (8a-c) kompleklserinin DNA bağlanma etkileri incelenmiştir. 9) NHC-Pd(II)-(2-aminopiridin) komplekslerinin (5) Ksantin Oksidaz (XO) ve Karbonik anhidraz (CA) enzimlerine karşı inhibisyon etkileri incelenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: N-heterosiklik karben; Benzimidazol; Gümüş-NHC kompleksleri; NHC-Pd(II)-morfolin kompleksleri; NHC-Pd(II)-PPh3 kompleksleri; Sonogashira eşleşme tepkimesi; Enzim inhibisyonu; DNA bağlanma; X-kristalografi
The success of N-Heterocyclic carben ligands (NHC) with transition metals in the catalytic field; due to the strong bond between metal and carbene carbon, the catalyst does not degrade, and the NHC ligand structure increases its activity with its steric and electronic effect on the metal center. Many metal-NHC complexes come to the forefront in medicine as metal medicaments due to their strong biological activities and low side effects. In particular, Ag (I) -, Au (I) -, Ru (II) - and Pd (II) -NHC complexes stand out among these new complexes in that they facilitate the application and design of new drugs. For the reasons stated above, the studies and the results obtained within the scope of this thesis can be summarized under nine headings: 1) NHC-Pd-pyridine complexes (2) synthesized from 3-cyanobenzyl substituted carbene precursors (1) and NHC-PdBr2-morpholine (3a-e) complexes were obtained from the reaction of morpholine. The structures of the synthesized complexes are illuminated by appropriate spectroscopic methods. xiii 2) Dibromo [1- (3-cyanobenzyl) -3- (4-methylbenzyl) benzimidazole-2-ylidene (3-cyanobenzylbenzimidazole) from the reaction of the synthesized NHC-PdBr2-pyridine complexes and 1- (3-cyanobenzyl) benzimidazole compound (II)] (4a-c). The structures of the synthesized complexes were illuminated by appropriate spectroscopic methods. 3) NHC-PdBr2- (2-aminopyridine) (5a-f) complexes were obtained from the reaction of NHC-Pd-pyridine complexes (2) and 2-aminopyridine. The structures of the synthesized complexes are illuminated by appropriate spectroscopic methods. 4) NHC-PdBr2-PPh3 (6a-g) complexes were obtained from the reaction of NHC-Pd-pyridine complexes (2) and triphenylphosphine. The structures of the synthesized complexes are illuminated by appropriate spectroscopic methods. 5) Ag (I) NHC complexes (7a-c) were synthesized from the reaction of Ag2O with carben precursors (1) and their structures were illuminated by appropriate spectroscopic methods. 6) Ag (I) was synthesized from the reaction of NHC complexes (7) and [RuCl2(p-simen)]2 (transmetalation method), NHC-RuCl2(p-simen) (8a-c) and their structures were illuminated by appropriate spectroscopic methods. 7) The catalytic activities of NHC-Pd(II)-PPh3 complexes (6a-g) in Sonogashira reactions in aqueous medium were investigated. 8) NHC-PdBr2-(morpholine) (3a-e), dibromo [1-(3-cyanobenzyl)-3-(4-methylbenzyl) benzimidazol-2-ylidene(3-cyanobenzylbenzimidazole)(palladium(II)] DNA binding effects of (4a-c), NHC-Ag (7a-c) and NHC-Ru (8a-c) complexes were investigated. 9) Inhibition effects of NHC-Pd(II)-(2-aminopyridine) complexes (5) against Xanthine Oxidase (XO) and Carbonic anhydrase (CA) enzymes were investigated. KEY WORDS: N-heterocyclic carbene; benzimidazole; Silver-NHC complexes; NHC-Pd(II)-morpholine complexes; NHC-Pd(II)-PPh3 complexes; Sonogashira coupling reaction; Enzyme inhibition; DNA binding; X-crystallography.
