Özet:
Öz
Kur’ân ayetleri, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren yerine göre diğer ayetlerle, Hz. Peygamberin sünnetiyle, sahabe kavliyle ve bazen müfessirin kendi içtihadına göre tefsir edilmiştir. İlerleyen zaman içerisinde şartların değişmesiyle birlikte Kur’ân tefsiri, yeni bir form kazanmış ve devamında her birisi belli esas ve usullere göre icra edilen tefsir çeşitleri ortaya çıkmıştır. Buna bağlı olarak tefsir ilmiyle alakalı bir literatür oluşmuştur. Tefsir usulü ve ‘ulûmu’l-Kur’ân da bu literatürde yer almakta ve birer ilim olarak Kur’ân’ın anlaşılmasına katkı sağlayan ilimlerden sayılmaktadır. Tefsir usûlü, Kur’ân’ın anlaşılması maksadıyla belirlenen bir takım ilke ve esaslarla Kur’ân ayetlerinin tefsir edilmesine yardımcı olan ilimdir. ‘Ulûmu’l-Kur’ân ise Kur’ân’ın bünyesine ait olan ve anlaşılması yolunda ona hizmet eden ilimler olarak tarif edilmektedir. Ancak tefsirle ilgili çalışmaların merkezinde olan bu iki ihtisas alanı, mahiyetleri ve ihtiva ettikleri konular itibariyle girift olarak gelişmiş bazen isimlendirmede birbirlerinin yerine kullanılmış bazen de biri, diğerinin kapsamı altında değerlendirilmiştir. Bu durum söz konusu alanlarda yapılmış çalışmalarda açıkça görülmektedir. Bu çalışma kapsamında Tefsir usulü ve ‘ulûmu’l-Kur’ân hem iki alanda yapılan çalışmalar itibariyle hem de mahiyetleri, ihtiva ettikleri konular, kapsam ve sınırlılıkları itibariyle ele alınacaktır. Böylece dikkat çekilen hususlarda, aralarında var olan ilişki daha net bir şekilde ortaya konulmaya çalışılacaktır.
