Korunan havzalarda peyzaj değişimi ve peyzaj karakter analizi ile peyzaj planlama yaklaşımı: Meryemana Vadisi örneği, Trabzon

Abstract

Hızlı nüfus artışı, teknolojik ilerleme, sanayileşme, doğal ve kültürel kaynak değerlerinin bilinçsizce ve plansızca tüketimi, ilkim değişiklikleri, afetler beraberinde peyzajların doğal dengesinin bozulmasına, kültürel değerlerinin tahrip edilmesine ve dolayısıyla zaman içerisinde peyzajların değişimine neden olmaktadır. Bu değişimlerin uluslar arası ölçekte fark edilmesi, tüm peyzajların belirlenmesi, korunması, yönetimi ve planlamasını içeren Avrupa Peyzaj Sözleşmesini (APS) gündeme getirmiştir. Bu kapsamda irdelenen bu araştırmanın amacı Meryemana Vadisi Havzası’nın 1987 ile 2015 yılları arasındaki peyzaj değişimini tespit etmek, havzanın peyzaj karakter analizini ve değerlendirmesini yapmaktır. Bu amaçla gerçekleştirilen araştırmada;84 peyzaj karakteri ve 10 peyzaj karakter alanın belirlendiği çalışma alanında en büyük kaybın gerçekleştiği peyzaj değişiminin ormanlık alanlarda yaşandığı ve bu alanların 28 yılda mera, çalılık ve taşlık alanlara dönüştüğü, en büyük kazanımın gerçekleştiği peyzaj değişiminin ise taşlık alanlarda yaşandığı belirlenmiştir. Sonuç olarak; doğal ve kültürel değerler ile tarihi izlerin korunduğu doğa koruma ve turizm odaklı sonuçlar üreten örnek bir peyzaj planlama sürecini gerçekleştirmektir.

Rapid population growth, technological progress, industrialization, unconscious and unplanned consumption of natural and cultural resource values cause to climate changes, disasters for deterioration of the natural balance of landscapes, and thus landscape can change over the time. The recognition of these changes on the international scale brought on the agenda the European Landscape Convention (ELC) that included the determination, protection, management and planning of all landscapes. In this context, the aim of this research is to detect the landscape changes of Meryemana (Mary) Valley protected watershed area between 1987 and 2015, and to determine the landscape character analysis and assessment. In this case of this research, 84 landscape characters and 10 landscape character areas were determined, in addition, the landscape change with highest lost is forest areas and they transformed to grassland, shrub and bareland, conversely, the landscape change with lowest lost is bareland areas. Consequently this research can carry out an example of a landscape planning process based on nature conservation and tourism with protected natural and cultural values and historical traces.