Öğretmen görüşlerine göre okul akademik iyimserliği ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı iş yaşam dengesi ile okul akademik iyimserliği arasındaki ilişkiyi belirlemektir. İlişkisel araştırma ve nedensel karşılaştırma yöntemlerinin kullanıldığı araştırmanın evreni 2021/2022 eğitim öğretim yılında Adıyaman merkez ve Kahta ilçelerinde kamuya ait okullarda görev yapan öğretmenlerden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini 715 öğretmen oluşturmakta ve bu örneklem belirlenirken basit tesadüfi örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Veri toplama araçları olarak "Okul Akademik İyimserlik Ölçeği" ile "İş Yaşam Dengesi Ölçeği" kullanılmıştır. Betimsel analizlerin yorumlanmasında standart sapma ve aritmetik ortalama değerlerine bakılmıştır. Demografik değişkenlerin analizinde verilerin normal dağılıp dağılmadığına ve varyansların homojen olup olmadığına bakılmıştır. Verilerin normal dağıldığı ve varyansların homojen olduğu durumlarda t-testi ve Anova testi yapılmıştır. Anova testlerinde anlamlı farklılık bulunduğunda, bu farkın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için LSD testinden yararlanılmıştır. Varyansların homojen dağılmadığı durumlarda Kruskal-Wallis H testi yapılmıştır. Kruskal-Wallis H testlerinde anlamlı farklılık bulunduğunda, bu farkın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için Mann Whitney U testinden yararlanılmıştır. Ayrıca anlamlı farklılık saptandığında etki büyüklüğü hesaplaması yapılarak bağımsız değişkenin, bağımlı değişken üzerindeki etkililik derecesi ölçülmüştür. Değişkenler arasındaki ilişkinin tespitinde korelasyon analizinden, yordayıcı değişken ile yordanan değişken arasındaki ilişkiyi hesaplarken çoklu regresyon analizinden faydalanılmıştır. İş yaşam dengesi açısından araştırmaya katılan öğretmen algılarının, işin yaşama olumlu etkisi (İYOLE), yaşamın işe olumlu etkisi (YİOLE), işin yaşama olumsuz etkisi (İYOSE) boyutlarında orta düzeyde; yaşamın işe olumsuz etkisi (YİOSE) boyutunda düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Okul akademik iyimserliği açısından araştırmaya katılan öğretmen algılarının özyeterlik boyutunda oldukça yüksek düzeyde, güven boyutunda orta düzeyde, akademik vurgu boyutunda orta düzeyde ve iyimserlik toplam puanında yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. İş yaşam dengesi açısından branş, kıdem, okuldaki öğretmen sayısı ve okuldaki öğrenci sayısı değişkenlerine göre anlamlı farklılaşma tespit edilmemiştir. Cinsiyet değişkeni açısından erkek öğretmenler lehinde anlamlı farklılaşma, okul kademesi değişkenine göre okul öncesi öğretmenleri ile hem ilkokul hem de ortaokul öğretmenleri arasında okul öncesi öğretmenleri lehine anlamlı farlılık saptanmıştır. Okul akademik iyimserliği açısından; cinsiyet, branş, kıdem, okul kademesi, okuldaki öğretmen sayısı ve okuldaki öğrenci sayısı değişkenlerine göre anlamlı farklılaşma tespit edilmiştir. Okul akademik iyimserliği ile işin yaşama olumlu etkisi (İYOLE) ve yaşamın işe olumlu etkisi (YİOLE) boyutları arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde bir ilişki; işin yaşama olumsuz etkisi (İYOSE) ve yaşamın işe olumsuz etkisi boyutları arasında negatif yönde ve düşük düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. İş yaşam dengesinin, okul akademik iyimserliğinin düşük düzeyde yordayıcısı olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak iş yaşam dengesi ile okul akademik iyimserliği arasında düşük düzeyde de olsa bir ilişki belirlenmiştir.

The aim of this research is to determine the relationship between work-life balance and school academic optimism. The population of the research, in which relational research and causal comparison methods were used, consists of teachers working in public schools in Adıyaman center and Kahta districts in the 2021/2022 academic year. The sample of the study consists of 715 teachers and simple random sampling method was used while determining this sample. "School Academic Optimism Scale" and "Work-Life Balance Scale" were used as data collection tools. Standard deviation and arithmetic mean values were taken into account in the interpretation of descriptive analyses. In the analysis of demographic variables, it was checked whether the data were normally distributed and whether the variances were homogeneous. In cases where the data were normally distributed and the variances were homogeneous, t-test and Anova test were performed. When a significant difference was found in the Anova tests, the LSD test was used to understand between which groups this difference was. In cases where the hypotheses were not met, the Kruskal-Wallis H test was performed. When a significant difference was found in the Kruskal-Wallis H tests, the Mann Whitney U test was used to understand between which groups this difference was. In addition, when a significant difference was detected, the effect size was calculated and the degree of effectiveness of the independent variable on the dependent variable was measured. Correlation analysis was used to determine the relationship between the variables, and multiple regression analysis was used when calculating the relationship between the predictor variable and the predicted variable. In terms of work-life balance, teachers' perceptions of the positive effect of work on life (Iyole), the positive effect of life on work (Yiole), and the negative effect of work on life (Iyose) are moderate; It has been determined that the negative impact of life on work (Yiose) dimension is at a low level. In terms of school academic optimism, it has been determined that the perceptions of teachers participating in the research are at a very high level in the dimension of self-efficacy, moderate in the dimension of trust, moderate in the dimension of academic emphasis, and high in the total score of optimism. In terms of work-life balance, no significant difference was found according to the variables of branch, seniority, number of teachers at school and number of students at school. There was a significant difference in favor of male teachers in terms of gender variable, and a significant difference in favor of preschool teachers between preschool teachers and both primary and secondary school teachers according to school level variable. In terms of school academic optimism, a significant difference was determined according to the variables of gender, branch, seniority, school level, number of teachers in the school and the number of students in the school. A positive and low-level relationship between school academic optimism and the positive impact of work on life (Iyole) and the positive impact of life on work (Yiole); A negative and low level relationship was found between the dimensions of the negative impact of work on life (Iyose) and the negative impact of life on work. Work-life balance was found to be a low predictor of school academic optimism. As a result, a low level relationship was determined between work-life balance and school academic optimism.