Abstract:
Özet
1 Mart 1954 tarihli Hukuk Usulüne Dair La Haye Sözleşmesi’nin 17. maddesinde,
bir âkit devlette ikamet eden âkit devlet vatandaşlarından, herhangi bir âkit devletin
mahkemeleri huzurunda davacı veya müdahil olarak bulunmaları hâlinde, yabancı olmaları
veya o ülkede ikametgâh veya mesken sahibi olmamaları sebebiyle, herhangi bir teminat
istenemeyeceği öngörülmüştür. Yargıtay’ın 2013 ve 2016 yıllarında verdiği iki kararda,
1954 tarihli Sözleşme’nin 17. maddesi çerçevesinde teminat muafiyetinden yararlanacak
kişilerin “vatandaş” (national) tabiriyle ifade edilmiş olmasından ve 1954 tarihli
Sözleşme’nin yerini alması amacıyla hazırlanan 25 Ekim 1980 tarihli Adalete Uluslararası
Erişim Hakkında Sözleşme’nin 14. maddesinde, 1954 tarihli Sözleşme’den farklı olarak,
tüzel kişilerin teminat muafiyeti kapsamında olduğunun açıkça düzenlenmiş olmasından
hareket edilerek; 1954 tarihli Sözleşme’nin 17. maddesindeki teminat muafiyetinin sadece
gerçek kişiler için getirilmiş olduğu ve bu muafiyetten tüzel kişilerin yararlanamayacağı
sonucuna varılmıştır. Bu çalışma, Yargıtay’ın bu kararlarından hareketle, tüzel kişilerin
1954 tarihli Sözleşme’nin 17. maddesinde öngörülen teminat muafiyetinden yararlanıp
yararlanamayacağı meselesini; 1954 tarihli Sözleşme’nin lafzı ve özü bakımlarından
yorumlanması suretiyle, 1980 tarihli Sözleşme’nin gerek metninin gerekse açıklayıcı
raporunu nazara alarak ve 1954 tarihli Sözleşme’ye taraf devlet mahkemelerinin yargısal
içtihatları ışığında ele almayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: 1954 tarihli Hukuk Usulüne Dair Sözleşme, teminat, teminat
muafiyeti, tüzel kişiler
