Sokakta çalışan ve çalışmayan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin benlik saygısı, yaşam doyumu ve depresyon düzeylerinin incelenmesi (Diyarbakır ili örneği)

Abstract

Bu araştırmanın amacı, sokakta çalışan ilköğretim ikinci kademe öğrencileri ile sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip ve sokakta çalışmayan üst gelir düzeyine sahip ilköğretim ikinci kademe öğrencilerini benlik saygısı, yaşam doyumu ve depresyon düzeyleri açısından karşılaştırmaktır. Araştırmanın evrenini, Diyarbakır ili merkezindeki ilköğretim okullarına devam eden 6., 7. ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, 2009-2010 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır İli'nin merkez ilçeleri olan Yenişehir, Kayapınar, Sur ve Bağlar İlçelerinde bulunan 9 ilköğretim okulunun ikinci kademesinde öğrenim gören 283'ü kız, 417'si erkek olmak üzere toplam 700 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada ölçme aracı olarak Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Çok Boyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği ve Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği kullanılmıştır. Bağımsız değişkene ait veriler Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde ise Pearson korelasyon katsayısı, Tek Yönlü MANOVA, Tukey HSD testi kullanılmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde, benlik saygısı ile yaşam doyumu toplamı ve alt boyutları arasında olumlu yönde anlamlı düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Benlik saygısı ile depresyon arasında ise olumsuz yönde anlamlı düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca yaşam doyumu toplamı ve alt boyutları ile depresyon arasında olumsuz yönde anlamlı düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. Benlik saygısı düzeyi açısından sokakta çalışan çocuklar ile sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocuklar arasında anlamlı düzeyde bir faklılık bulunmamıştır. Sokakta çalışmayan üst gelir düzeyine sahip çocukların ise hem sokakta çalışan çocuklar hem de sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocuklardan daha yüksek düzeyde benlik saygısına sahip oldukları görülmüştür. Yaşam doyumu toplamı ve alt boyutları bağlamında sokakta çalışan çocuklar ile sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocuklar arasında anlamlı bir faklılık bulunmamıştır. Sokakta çalışmayan üst gelir düzeyine sahip çocukların ise hem sokakta çalışan çocuklar hem de sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocuklardan yaşam doyumu toplamı, arkadaş, aile ve benlik alt boyutlarına ilişkin doyum açısından daha yüksek düzeyde doyuma sahip oldukları görülmüştür. Yaşam doyumunun, okul ve çevre alt boyutlarına ilişkin doyum açısından sokakta çalışan çocuklar ile sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip ve sokakta çalışmayan üst üst gelir düzeyine sahip çocuklar arasında anlamlı düzeyde bir fark bulunmamıştır. Depresyon düzeyi açısından sokakta çalışan çocuklar ile sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocuklar arasında anlamlı düzeyde bir fark bulunmamıştır. Hem sokakta çalışan çocukların hem de sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocukların, depresyon düzeyi açısından; sokakta çalışmayan üst gelir düzeyine sahip çocuklardan daha yüksek düzeyde depresyona sahip oldukları görülmüştür. Araştırmanın genel bulgularına göre, sokakta çalışan çocuklar ile sokakta çalışmayan alt gelir düzeyine sahip çocukların benlik saygısı ve yaşam doyumu düzeyleri normal değerlerin altında iken ve depresyon düzeyleri ise normal kabul edilen değerlerin üzerinde bulunmuştur. Sokakta çalışmayan üst gelir düzeyine sahip çocukların benlik saygısı ve yaşam doyumu düzeyleri normal kabul edilen değerlerin üzerindeyken; depresyon düzeyleri ise normal kabul edilen değerlerin altında olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular hem sokakta çalışan hem de alt gelir grubunda bulunan çocukların psikolojik bağlamda risk altında olduklarını göstermektedir. Dolayısıyla, okul rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin bu öğrencilere yönelik olarak önleyici ve müdahale programları geliştirmelerini gerekli kılmaktadır.

The purpose of the present study was to compare self-esteem, life satisfaction and depression levels of three different groups of elementary students coming from different income levels. First group represents the students who work on streets on a regular base and comes from low-income families. Second group represents the students coming from low-income families, but not working on streets, while the third group stands for the students coming from high-income families. The present study was carried out with 6th, 7th and 8th grade students attending an elementary school in Diyarbakır city center. The participants of the research was consisted of 700 elementary students (283 girl, 417 boy) from nine elementary students attending a school in Yenişehir, Kayapınar, Sur or Bağlar neighborhood. The instruments of the study were Rosenberg Self-Esteem Inventory, The Multidimensional Life Satisfaction Scale for Children of Huebner and Kovacks? Children?s Depression Inventory. A demographic information form was also designed by the researcher to gather further information. Pearson Correlation Coefficient, one way multiple analysis of variance (MANOVA) and Tukey HSD tests were used to analyze the data obtained by means of the scales. The significance level was set at .05. As correlation coefficients indicated, there were positive and significant correlations between self-esteem and life satisfaction and its subtypes. A negative and significant correlation was also obtained between self-esteem and depression. In the same way, negative and significant correlations were found between depression and life satisfaction and its subtypes. The results of the one way MANOVA yielded that there was no significant difference between the group working on streets and the group coming from low-income families, but now working on streets, while a significant difference was obtained between those two groups and the group coming from high-income families in favor of the last group with regard to self-esteem, life satisfaction and depression variables. That means the students coming from a high-income family possess higher self-esteem, life satisfaction and lower depression level than those working on streets, and coming from low-income families.