Abstract:
Özet
Çalışmamızın konusu, Osmanlı hukukçusu ve Adliye Nâzırı Ali Haydar Efendi’nin
“Risâletü fî Kazâi’d-Düyûn ve İktizâühû” adlı eserinin “Deynin Sûret-i İdaresi ve İcârenin
Ehad-i Âkideynin Vefatı Hâlinde Adem-i İnfisâhı Hakkındaki Ahkâm” başlıklı
makalesinin Birinci Risâle’si olan “Maʽdenî Altınla Sâbit Olan Düyûnun Maʽdenî Altın
İ’tâsıyla Te’diyesi Lâzım Geleceğine Dâirdir” başlıklı kısmında yer verdiği görüşleridir.
Yazar, 1331 ve 1332’de çıkarılan kanunlarla, borçların ödenmesinde evrâk-ı nakdiyyenin
Osmanlı mâlî sisteminde zorunlu ödeme aracı kabul edilmesinin sonuçlarını ele almıştır.
Kanun’dan önce altın üzerinden akdedilen borç sözleşmelerinin ifası, düzenlemelerden
sonra kâğıt parayla yapılmak zorundaydı. Kanunlardan biri, 31 Ekim 1915 (18
Teşrînievvel 1331) tarihli “Evrâk-ı Nakdiyye Kanunu”; diğeri, 8 Nisan 1916 (26 Mart
1332/5 Cemâziyelâhir 1334) tarihli “Tevhîd-i Meskûkât Kanunu”dur. Ancak borç
sözleşmelerinde borcun konusu altın veya gümüş gibi kendi değeri olan madenlerse,
alacaklı için bunun aynen ödenmesi önemlidir. Borçlu ise, kâğıt parayla ifayı tercih eder.
“Evrâk-ı Nakdiyye Kanunu”ndan önce kurulan fakat Kanun’dan sonra ödenecek olan
borçlarda Ali Haydar Efendi, ortaya çıkan karışıklığa çözüm önermiştir. Sorun temelde,
1331 ve 1332 tarihli düzenlemelerin yürürlüğe girmesinden önce yapılan borç
sözleşmelerinde ifası gereken borcun altın mı, yoksa evrâk-ı nakdiyye olarak mı
ödeneceğidir. Risâlenin giriş kısmında 1331 (1915-1916) ve 1335 (1919) olmak üzere iki
tarih vardır.
Description:
Abstract
The subject of our study, Ali Haydar Efendi’s views in the article that entitled “About
With Certainty The Debtor-Creditor Relationship on Gold Currency Must be Paid With
Gold Payment (Gold Standard)”. In 1331 and 1332, the author dealt with the consequences
of the adoption of compulsory payment instruments in the Ottoman financial system in the
payment of debts. The execution of debt contracts concluded on gold before the Law had
to be made with paper-money after the law arrangements. One of the aforementioned laws,
31 October 1915 dated “The Law of Money-equivalent Documents” and the other, 8 April
1916 dated “Law on Unity of Metalic Moneys”. However, in contracts, if the subject of
the debt is metals of its own value, such as gold or silver, it is also important to pay the
same for creditor. The debtor prefers paper money in paying his debt. Ali Haydar Efendi
proposed a solution to the confusion arising from the debts which were established before
the Law but which will be paid after it. The problem is basically whether the debt to be
fulfilled in debt contracts before the entry into force of the regulations is to be paid in gold
or in paper.
