Türkiye'de “Sermaye Kapanı”ndaki Köylülerin HES Karşıtı Mücadelesi: Köylülerin Korumaya Çalıştığı Doğa mı?

Abstract

Öz:Bu makalede, HES karşıtı köylü hareketleri hakkında şu iki soruya yanıt aradım: (1) "Köylülerin doğayla ilişkisel çıkarları ve doğayı sahiplenme ilişkileri ile doğanın korunması talepleri arasında nasıl bir ilişki vardır?" Bu soruya yanıt ararken köylülüğün yapısal özelliklerini ve tarihsel kapitalizmin belirlenimi altında yaşamakta olduğu dönüşümü göz ardı etmeden, köylülerin çıkarlarının ve değer sistemlerinin en önemli belirleyenlerinden biri olan "doğa ile ilişkileri"nin yapısını ve bu yapının dönüşümünün dayandığı dinamikleri tanımlamak amacıyla Lefebvre'in somut mekân, soyut mekân ve sahiplenme kavramlarından yararlandım. (2) "HES karşıtı köylü hareketleri ile sermayenin kırsal alana nüfuzunun artması ve köylülerin "sermaye kapanı" içine sıkışması arasında nasıl bir ilişki vardır?" Köylüler, sermayenin yarattığı metalaşma baskısı karşısında kendi emeği ve toprak (doğa) üzerindeki sömürü oranını artırarak, yeni gelir kaynakları arayarak ya da yaşam standartlarını düşürerek direnmeye çalışır. Bu süreçte meta dışı alana çekilme olanağının bulunması önemlidir. Bu anlamda doğanın, özellikle de müşterek doğa varlıklarının sunduğu olanaklar kritik önemdedir. İşte bu noktada, köylülerin piyasanın metalaşma baskısına karşı direnme mücadelesi ile bu meta dışı alanı (mülkiyete konu olmamış doğayı) koruma mücadelesi arasındaki ilişkiyi ise Lefebvre'in sahiplenme kavramının yanı sıra Bernstein'ın yeniden üretim sıkışması tezi ve yine bu tezi destekleyen Özuğurlu'nun "köylülüğe sermaye kapanı" tezinden yararlanarak açıklamaya çalıştım. Türkiye'de köylülüğün tarihsel olarak belirlenen yapısal özelliklerini ve kırdan kente göç sürecinin köye yönelik dönüşümsel etkilerinden kaynaklanan özgün koşulları teorik bağlama dahil ettim Başlık (İngilizce):The Anti-Hepp (Hydroelectric Power Plant) Struggle of Peasants in "Capital Trap" in Turkey: Is the Nature they are Trying to Protect? Öz (İngilizce):In this article, I have tried to seek answer to these two questions about the anti-HEPP struggles of peasants: (1) “What is the type of relationship between peasants' relational interests with nature and the relationship of appropriating nature and the demands of protection of nature?” The structural properties of peasantry and conversion of peasantry under historical capitalism should not be ignored. Thus, I referred to concrete space, abstract space, and appropriation from Lefebvre for describing the structure of relationship between nature of peasants and the dynamics of conversion of this structure. (2) “What is the type of relationship between anti-HEPP peasantry movements and increasing penetration of capital on rural area, and peasants’ squeezing in capital trap?” Peasants strive to resist commoditization pressure of capital by increasing the rate of exploitation on their own labour and land (nature), looking for new sources of income and decreasing their life standards. In this process, it is important to find an opportunity for withdrawing from commoditized area. In this sense, the opportunities provided by nature and especially natural commons have critical importance. At this point here, I tried to explain relationships between the struggle of the peasants’ resistance against the commodification pressure of the market and the struggle of protecting noncommoditized area (not been subjected for property) by referring Lefebvre’s expression appropriation, Bernstein’s reproduction squeeze and Özuğurlu’s “capital trap to small peasantry” theories. I also included in theoretical context the historically determined structural characteristics of the peasantry and the distinctive conditions caused by the transformational influences of the rural-urban migration process in Turkey