İstanbul Ermeni Ortodoks Cemaati'nin Dinsel Müzik Uygulamaları Üzerine Etnografik Bir Çalışma

Abstract

Öz:Bu çalışmada, İstanbul'da yaşayan Ermeni Ortodoks cemaatinin dinsel müzik uygulamaları, kültürel bağlamıyla ele alınmıştır. Öncelikle Ermenilerin tarihsel arka planları ve kültürlerine değinildikten sonra, Ermeni kilise müziği üzerinde durulmuştur. Kadim Ermeni tek sesli müziği reçitatif ve modal müzik olarak iki ana kola ayrılır. Reçitatif müzik, tıpkı İslami gelenekteki Kur'an'ın tecvitli okunması gibi, Ermenice İncil olan Avederan'ın da tecvitli okunması geleneğidir. Bir de modal bir icrayla seslendirilen şaraganlardan (şarkı formundaki ilahiler) söz etmek gerekir ki, şaraganlar şaragnotz adlı kitapta toplanmıştır. Modal icra, Hıristiyan felsefesine uygun olarak, haftalık bir kalıba göre her güne bir mod (makam) düşecek şekilde kilisede icra edilmektedir. Buna ek olarak 19. yy.da tüm dünyayı etkisi altına alan ulusalcılık akımının ve modernleşme hareketlerinin etkileri, Ermeni müziğine de sirayet etmiştir. Kadim Ermeni kilise müziği, muganni adı verilen tek sesli erkek koro topluluğu ile yapılmaktayken, daha sonra Ermeni kimliğini ve müziğini ön plana çıkaran, çok sesli, erkek ve kadınlardan oluşan, org eşliğinde icra edilen bir Ermeni müziği yapısı inşa edilmiştir. Bu yapının en önemli kurucuları, Ermeni besteci ve müzikologlar olan Gomidas ve Yegmalyandır.

Öz (İngilizce):This study is an examination of religious music applications of the Armenian community living in Istanbul with cultural coherence. We shall first have a brief look at the historical background of Armenians and their culture, then discuss Armenian church music. As we shall see the ancient Armenian monophtong music is divided into two main branches as recitative and modal music. Recitative music, which resembles the Qur'an recitation with the proper rules and guides called in Islamic tradition "tajwîd", is the tradition of Avederans which is the Armenian Bible, being recited with its proper rules. We shall also discuss the recitation of saragans (hymns in the form of folk music) which are recited with a modal fulfilment, and compiled in a book with the title of Saragnotz. Modal fulfilment, being suitable for Christian philosophy, is performed in the church in a weekly schedule in such a manner that a different mode is used on each day. In addition to this in the 19th century under the influence of modernization movements and nationalism which affect the whole world, Armenian music also underwent some modifications. While formerly Ancient Armenian church music was performed with a monophthong male chorus which was called muganni, in later times an Armenian music with an Org, featuring Armenian identity and polyphonic music, consisting of men and women, was performed. The most important founders of this new musical performance are Armenian composers and muciologists Gomidas and Yegmalyan