Hristiyan mediniyetinin Dini kaynakları

Abstract

Öz:Hristiyan Medeniyeti'nin dini kaynakları denilince tabii olarak Hrisfiyanlık'ın da dini kaynakları hatıra gelir. Çiinkii bu medeniyete adım veren Hristiyanhk, çok farklı dinlerin hakim olduğu bir imparatorluk coğrafyasında ortaya çıkmış bir dindir. Tek Tanrıcılıktan çok tanrıcılığa, putperestlikten insan-tanrı anlayışına kadar birçok dinî inancın yer aldığı topraklarda yayıldı. Dolayısıyla kendisi o dinlerin birçoğunun yerini alırken, onlardan da bazı unsurları bünyesine kattı. Tabii olarak bu farklı dinlerle temasında en fazla olarak da bunların Tanrı anlayışından etkilendi. Ortaya çıktığı Filistin bölgesinden mücerret Tanrı anlayışını alırken, imparatorluk merkezine doğru yayılmaya başlamasıyla da Roma çok tanrıcılığından ve bu dinin tanrılar hiyerarşisinden etkilenmişti. Hristiyanlık, Roma İmparatorluğu'nda uzun müddet takibata uğradı. Bir taraftan sahip olduğu mücerret Tanrı anlayışıyla, diğer taraftan getirdiği ahlâki düsturlar ve eşitlik anlayışıyla kitlelere cazip geliyor ve mevcut dini ve sosyal yapıyı tehdit ediyordu. Tabii ki bu da siyasî otoritede rahatsızlık yaratıyordu. Ama yukarıda belirttiğimiz özellikleri dolayısıyla yayılmaktan geri durmuyordu, imparatorluğun siyasî olarak zayıflamasına paralel olarak iktisadî ve sosyal hayatta da bozulma ve kaos hali ortaya çıkınca, Hristiyanlık fakirlere, düşkünlere ve çaresizlere hitap eden anlayışıyla bütün imparatorluk sathına yayıldı. Böylece artık halk dîni, Hristiyanlık olunca, siyasi otorite de onun tarafını tuttu. Siyasî otoritece tanınıp rahatlayan Hristiyanlar arasında bundan sonra farklı anlayış ve ekoller su yüzüne çılanaya başladı. Dinî sahada meydana gelen bu İhtilâflar üzerine 451 yılında Kadıköy Konsili toplandı ve uyuşmazlıkları hükme bağladı. Komilin kararlarını kabul etmeyen Doğu kiliseleri (Kıptî, Ermeni ve Süıyani) Roma ve Istanbul kiliselerinden koptular. Ama Konsilin kararları Batı Hrİstiyanlığının resmî akidesi haline geldi. Saint Aııgustinııs'in Batı Hristiyanlığını (Pavlus Hristiyanlığını) felsefî olarak temellendirmesîyle de bu anlayış kemikleşti. Bundan sonra 16. asır başlarında ortaya çıkacak olan Reform Hareketi'ne kadar Batı Hristİyanhğma karşı bir muhalefet hemen hemen olmadı. Reform Hareketi 'ni başlatan Martin Luther "m isyanı da esas olarak Hristiyanlık'ın özüne değil, din adamlarının Tanrı ile insan arasında aracılık etmelerineydi. Lutlıer 'in öncülük ettiği Reform ve diğer hareketler, Papa ve diğer din adamlarının müminler üzerindeki baskısını kaldırarak lâikliğe giden yolda hatırı sayılır bir hizmet gördüler. Bunun da neticesi, ilmî düşüncenin kendi mecrasında rahat bir şekilde yol alması ve Bati Avrupa 'mn, bin yıllık kabuğunu kırması oldu.