Yazar "Özbek, Muhammed" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    "Tarih-i Nadir Şâh" adlı esere göre 18. yüzyılın ilk yarısında İran (Transkripsiyon ve tahlili)
    (İnönü Üniversitesi, 2022) Özbek, Muhammed
    Şah İsmail tarafından 1501 yılında kurulan Safevî Devleti, 1721 yılında Afgan aşiretlerinin istilâsına uğrayarak büyük bir bunalıma maruz kalmıştır. Yaklaşık yedi yıl süren bu istilâ döneminde Safevî Devleti hükümdarı Şah Hüseyin ile beraber oğlu Tahmasb dışında bütün hanedan mensubu mirzalar katledilmiştir. Hanedanın tek varisi kalan Tahmasb ise Afgan hükümdarı Mir Eşref ile yaptığı mücâdeleyi kaybederek Mazenderan'a firar etmiştir. Bu esnada, emrindeki adamlarıyla küçük bir Afgan birliğini mağlup ederek durumu Tahmasb'a bildiren ve bu andan itibaren Safevî Devleti'ne hizmet etmeye başlayan Afşar aşiretinden Nadir Han, kısa zamanda Şah'ın mutlak vekili olarak Afganlarla mücâdeleye başlamıştır. Yaptığı mücâdelelerle Afganları İran'dan çıkaran Nadir Han, bir süre sonra Tahmasb Şah'ı tahtından indirerek yerine oğlu Abbas'ı geçirmiş, fakat onun da kısa süre sonra ölmesi üzerine büyük bir toplantı düzenleyerek kendisini Şah seçtirmiştir. Şah seçildikten sonra bir yandan Rusya ile anlaşarak işgal etmiş oldukları İran topraklarını geri almayı başarırken diğer yandan Osmanlı Devleti ile mücâdele yoluyla kaybedilen toprakların büyük çoğunluğunu yeniden İran topraklarına dâhil etmiştir. Bununla da yetinmeyen Nadir Şah, Hindistan'a büyük bir sefer düzenleyerek burada hüküm süren Babürlü (Gürkanlı) Devleti'ni mağlup etmiş, Afşarlara tâbi olmalarını sağlamış ve sayısız ganimet elde ederek Meşhed'e dönmüştür. Dönüşünden kısa bir süre sonra tekrar Osmanlı Devleti ile mücâdeleye başlamış, 1747 yılında suikaste kurban gidene kadar bu mücâdelelere devam etmiştir. Afganların İran'ı istilâsından Nadir Şah'ın Hindistan seferini tamamlayıp İsfahan'a dönüşüne kadar olan bütün bu olaylar, transkripsiyonunu yaptığımız Muhammed Râkım Gafrullah tarafından kaleme alındığını tahmin ettiğimiz Tarih-i Nadir Şah adlı eserde teferruatıyla anlatılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tahmasb Kuli Han, İran, Nadir Şah, Tahmasb Şah, Ağvan.