Yazar "İnce, Vecihe Ebru" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Tehzibu'l Ahlak bağlamında İbn Miskeveyh'te ahlak eğitimi(İnönü Üniversitesi, 2022) İnce, Vecihe Ebruİslam düşünce tarihinde, yaşadıkları zaman dilimini ve kendinden sonra gelen dönemleri, fikirleriyle etkileyen birçok düşünür vardır. Bu düşünürlerden biri de İbn Miskeveyhtir. Onu, yaşamış olduğu zamanda öne çıkaran ve kendisinden sonraki nesilleri etkileyen özelliği, tarih ve metafizik v.b alanlarda eserler kaleme almasından çok, kendi çağında özgün ve detaylı olarak ele aldığı ahlak hakkındaki görüşleridir. O, ahlak alanının kendisini önemsemiş ve yazdığı diğer alandaki eserlerinden ziyade, ahlaka dair görüşlerini içeren meşhur 'Tehzib'ül Ahlak' adlı eseriyle ön plana çıkmıştır. İbn Miskeveyh, ahlak felsefesini psikoloji üzerine temellendirmiştir. O ahlakı; güzel olan ve zorlanmadan yapabileceğimiz, insanın kendi kişiliğiyle özdeşleşip, alışkanlık haline gelebilecek eylemlerin oluşmasını sağlayan psikolojik bir kabiliyet olarak tanımlar. Filozofa göre; insan, diğer varlıklardan farklı olarak düşünme, ayırt etme ve akıl yürütme özelliklerine sahip olduğu için ahlakında değişimin olması mümkündür. İnsan, beş duyu ile dış dünyadaki fenomenleri algılar, zihin ise bu algılanan fenomenleri neden- sonuç bağlamı içerisinde yargıya dönüştürerek bilgi haline getirir. Bunu yapabilen tek varlık insandır. Kişi, akli melekelerini doğru ve sağlam bir şekilde kullanmaya başladıkça, dış dünyadan algıladığı nesneleri bilgiye dönüştürdükten sonra onları; iyi-kötü, doğru-yanlış olarak birbirinden ayırt etmeye başlar. Ve sonra da, bu ayırt ettiği durumlar hakkında zihinsel olarak yargıda bulunur ve onu eylemleri ile dış dünyaya yansıtır. İşte tem da bu, iyi ile kötü olanı birbirinden ayırt edebilme, yani seçme özelliğinden dolayı ahlakından yükümlü olur. İbn Miskeveyh, ahlakın değişip değişemeyeceği konusu hakkında; insanın, eğitim ve öğretimle değişebilecek bir mizaçta yaratıldığını söyler. Örneğin; Taşın yere düşmesi ya da ateşin yukarı çıkması doğal olaylar olup değiştirilemez. Oysaki ahlaki özellikleri değiştirmek mümkün olduğuna göre, bu konunun değiştirilemez doğal olaylarla bir ilgisi yoktur. İnsanın yaşaması için her ne kadar beden gerekli olsa da, insanın ahlaklı bir varlık olması ve buna bağlı olarak mutluluğa ulaşması nefsine bağlıdır. Düşünürümüze göre, insanın bedeni ve nefsi birbirinden ayrı değildir, birbirleriyle hep etkileşim içinde olarak birbirlerini etkilerler. O; nefsi, güçleri açısından Platon'dan esinlenerek; akıl, şehvet ve öfke gücü olarak inceler. Nefsin şehvet gücünü bir domuza; öfke gücünü yırtıcı bir hayvana; düşünme gücünü ise meleklere benzeterek metaforik bir yaklaşımla benimser. İbn Miskeveyh' e göre, nefsin güçleri ile erdemler arasında benzerlik ilişkisi vardır. Nefsin her bir türüne karşılık gelen çeşitli erdemler vardır. Bu anlamda akıl gücüne hikmet, öfke gücüne cesaret ve şehvet gücüne de iffet erdemi tekabül eder. İnsan bu erdemlere ise ancak nefsin güçlerini eğiterek sahip olabilir. Akıl gücünü eğiterek hikmet erdemine, öfke gücünü eğiterek cesaret erdemine ve şehvet gücünü eğiterek iffet erdemine sahip olabilir. Bu üç erdemin arasındaki uyum ve dengeli olması sonucunda ise dördüncü ve nihai erdem olan adalet erdemine ulaşır. İnsan, varlığın kategorisinde en aşağıdan en yukarıya bu dört erdeme sahip olarak ulaşabilir. Bunun da kaçınılmaz yolu eğitimdir. Bu çalışma, İbn Miskaveyh'in ahlak anlayışında eğitimin rolünü değerlendirmekte ve günümüz eğitim anlayışı perspektifinden eğitimin; amaç, ilke ve yöntemlerinin değerini belirlemeye çalışmaktadır. Araştırma filozofumuzun ahlak anlayışı ile sınırlıdır. İçerik analizi yöntemi kullanılarak, Onun eğitimle ilgili görüşleri, günümüz eğitiminin dallarına ve temalarına göre tasnif edilerek değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler:İbn Miskaveyh, eğitim, erdem, nefis
