Yazar "Karabulut, Murat" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 2 / 2
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Ebû Bekr er-Râzî el-Cessâs'ın istihsân anlayışı ve fürû fıkha tatbiki(İnönü Üniversitesi, 2022) Karabulut, Muratİslâm hukukunun temeli Kur'ân-ı Kerîm ve Hz. Peygamberin (sav) sünnetidir. Bu iki temel kaynak, hukukî hayatı tanzim etmeye yardımcı ana kaide ve usulleri belirlemekle yetinmiştir. Bu kaynaklarda hükmü bulunmayan meselelerin hükme bağlanması yine bu iki kaynaktan içtihat ile tespit edilmiştir. İçtihat faaliyetleri, çoğunlukla lafzın delaletinin tespiti veya kıyas faaliyeti üzerinden yürütülmüşse de kimi zaman bu yöntemler çıkan yeni meselelere cevap verememiştir. Bu bağlamda İslâm hukukçuları yeni içtihat metotları arayışına girmiştir. Bu arayışların sonucu olarak Hanefî mezhebi, yerleşik kuralın çıkmaza girdiği yahut hakkaniyet ilkesinin işlevselliğini yitirdiği durumlarda; "özel gerekçelerle açık kıyastan, genel ve yerleşik kuraldan ayrılıp olayın ruhuna uygun çözüm bulma metodunu ifade eden şer'î delil" şeklinde tanımlanabilecek istihsân yöntemini keşfetmişlerdir. İstihsân yönteminin ilk kullanıcıları tarafından tanımlanmamış olması; onun İslâm hukuk tarihinde ciddi şekilde tartışılmasına sebep olmuştur. Sonraki dönem Hanefî usûlcüler, istihsânı savunma gayesiyle yoğun çaba sarf etmişlerdir. Bu anlamda Hanefî usûlcülerinden Cessâs'ın çalışmalarının incelenmesi gerektiği bir gerçektir. Anahtar Kavramlar: İçtihat, Usûl, Fürû, Kıyas, İllet, Tahsîs, Cessâs, İstihsân.Öğe Tedarik zincirlerindeki kırılma risklerinin yapay zekâ yöntemleriyle tahminlemesine yönelik Kızılay İşletmelerinde bir uygulama(İnönü Üniversitesi, 2024) Karabulut, Murat; Deste, MustafaSon yıllarda küresel ölçekte yaşanmakta olan savaşlar, pandemiler ve doğal afetler gibi durumlar tedarik zincirleri üzerinde önemli bir risk unsuru oluşturmaktadır. İşletmeler etkin bir tedarik zinciri yönetimiyle tedarik zinciri kırılma risklerinin meydana gelme olasılıklarını hesaplayıp, bu risklerin olumsuz etkilerini azaltmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda yapılan çalışmada, işletmelerin tedarik zinciri kırılmaları noktasında, önceden öngörü sahibi olabilmeleri için bir model geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede geliştirilen modelin uygulaması, tedarik zinciri kırılmalarına yönelik ortak risklerin yönetilmesi için farklı sektörlerde hizmet veren Kızılay İşletmelerinde yapılmıştır. Uygulama çalışmasında farklı sektör ve lokasyonlarda yer alan bu işletmelerin tedarik zinciri üst düzey yöneticileriyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmelerde tedarik zinciri üst düzey yöneticilerine ilgili literatür taraması sonucu elde edilen sektör bazlı riskler sunulmuştur. Görüşmelerde tedarik zinciri üst düzey yöneticilerinin belirlediği riskler, ilgili literatürün taranması ve işletme içi dokümanlara içerik analizi yapılması sonucu elde edilen riskler değerlendirilip işletmelerin yapısına en uygun olanları belirlenmiştir. Üç farklı kaynaktan elde edilen risklerin değerlendirilmesi sonucunda 110 adet ortak risk belirlenmiştir. Riskler, meydana gelme olasılığı ve meydana geldiğinde oluşturabilecekleri etki olmak üzere iki farklı boyutta değerlendirilmiştir. Risklerin olasılık ve etki değerlendirmeleri tedarik zinciri üst düzey yöneticileriyle yapılan odak grup görüşmeleriyle belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara yönelik geliştirilebilecek stratejiler, ilgili literatür taraması ve işletme tedarik zinciri üst düzey yönetici görüşü baz alınarak ortaya konulmuştur. Hangi koşullarda hangi stratejinin uygulanacağına yönelik olarak yapay zekâ yöntemleri kullanılmıştır. Bu yapay zekâ yöntemleri çalışmanın yapısına en uygun olduğu düşünülen bulanık mantık, anfis ve regresyon yöntemleridir. Bulanık mantık yapay zekâ yöntemi, anfis ve regresyon yöntemlerinin matlab programlama dilinde ilgili toolbox modülleri kullanılarak ilgili model çalıştırılmış, işletmeler özelinde ortak risklerin tedarik zincirini kırma olasılığı ve bu olasılığa karşı uygulanması gereken stratejiler (ertele, kontrol, takip, transfer, çeviklik) belirlenmiştir. Bulanık mantık yöntemiyle elde edilen çıktılar, anfis ve regresyon yöntemlerinde gerçekleşen değer olarak kullanılıp anfis ve regresyon yönteminde risklerin tedarik zincirinde kırılma olasılıkları tahmin edilmiştir. Anfis ve regresyon yöntemlerinin uygunluk değerleri çeşitli istatistiki performans ölçütleri kullanılarak karşılaştırılmıştır. Çalışmada kullanılan bulanık mantık yapay zekâ yöntemi, anfis ve regresyon yöntemlerinin matlab programlama dilinde app designer toolbox kullanılarak, kullanıcı arayüz tasarımı oluşturulup dinamik bir sistem modeli geliştirilmiştir. Geliştirilen bu modelin farklı sektörlerde yer alan işletmelerin tedarik zincirindeki kırılma ortak risklerine karşı bir erken uyarı sistemi olarak kullanılması planlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tedarik Zinciri Risk Yönetimi, Yapay Zekâ, Bulanık Mantık, Anfis, Regresyon
