Yazar "Ozan, Seda" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Nietzsche'nin değer anlayışı(İnönü Üniversitesi, 2024) Ozan, Seda; Parlar, Yasinİnsan bir değer varlığıdır. İnsan yaşamını değerlere göre yönlendirir. Değerlerin varlığı insanın kültür ortamında kendine, dünyaya, ilişkilere, eşyaya bakışıyla değerlenir. İnsanlık tarihinin seyrinde çağlara hakim olan dünya görüşleri ve tasavvurları değerlerin değerlemesini şekillendirip oluşturur. Değerler buna göre yaşamda işlevselliğini etkin kılar ve yaşamın değerini belirler. Değerlerin yaşamı şekillendiren ve işlev kazandıran etkinliği farklı kültürlerin değer üretme perspektifine bağlı olarak içerik yönünden değişkenlik gösterir. Antik yunan pagan kültüründe Sokrates öncesi dönemlerde mitik ve ezoterik esaslara dayalı etik ve değerlerin oluşumu teşekkül etmişken Sokrates sonrası Antik dönemde Platon ve akılcı temellendirmeye dayalı değerlerin yeniden değerlemeleri söz konusu olmuştur. Platon sonrası çağlarda özellikle Hristiyanlığın oluşumuyla birlikte Platoncu değer anlayışı bu yeni dinin değerleme biçimine etki yapmış ve Hristiyani değerler anlayışı Platoncu yaklaşımla karakter kazanmıştır. Batı dünyasının hayat ve insan telakkisine önemli etkilerde bulunan yeni etik ve değer anlayışı kilisenin belirleyiciliğinde gerçeklik kazanmıştır. Bu yapı 19. yüzyılda özellikle Nietzsche'nin eleştirilerinin odağı olmuş ve değerlerin mahiyetinin yanında ne olması gerektiğine dair önemli tartışmalara konu olmuştur. Hristiyan Batı'nın yüzyıllar boyunca hayata bakış ve tasavvuru bu iki kaynağa dayalı, etik, estetik, inanç, bilgi, bilim, insani çaba, yaşam tarzı vb hemen hayatın tüm alanlarını kuşatarak etkide bulunmuştur. Yeniçağla başlayan entellektüel düşünüş ve felsefi bakış Batıyı hakim ve şekillendiren kültürün hem dinamiklerine hem de pratikte serimlenen olgusal gerçekliğine sofistike eleştirilerin konusu yapmıştır. Alman romantizmi ve sonrasında ortaya çıkan kimi filozoflar felsefi düşünceyi insanın gerçekliği, hayat, inanç, etik, değerler anlayışı, edebi ve estetik düşünüşü öne çıkaran tartışmalarıyla oluşturmuşlardır. Bu filozofların en ünlülerinden biri olan Nietzsche tam da bu bağlamda felsefi mülahazalarını sunmuştur. Onun felsefesinin ana konularını yaşamın değeri, etik, inancın mahiyeti, varlığın değeri, ahlaki kavramların soykütüğü, iyi ve kötü, vb kavramların analizi ve tartışması oluşturur. Değer ve değerlerin neliğine ilişkin tartışma Nietzsche'nin temel tartışma konularından biridir. Nietzsche'nin hemen her eserinde bu konu bağlamına göre gündeme gelerek değerlendirilir ve tartışılır. Nietzsche'nin değer kavramını tarihsel çizgiden kendi zamanındaki eleştirel bakışa kadar irdelemesi ve değerler hakkındaki değerlendirmesi yeni bir temel ve bakış açısı sunar. Değerlerin mahiyetinin teşekkülünde Nietzsche'nin yücelttiği Diyonisos ve Apollloncu bakışı, tarihsel ve kültürel dayanaklarıyla birlikte felsefi perspektifine temel yapan Nietzsche, insanın varoluşsal çabasını da bu örnekleme üzerinden idealize eder. Bu çalışmanın amacı Nietzsche'nin bu eleştirileri çerçevesinde öne sürdüğü değer anlayışı ile insanlara zorla benimsetilmeye çalışılan değerlerin bir kez daha gözden geçirilmesini sağlamak ve insanların tek tipleşmeye sürüklenmelerini önlemektir. Nietzsche, değerlerin insanın davranışlarını bir hayli etkilediğini fark etmiştir. Nietzsche, geleneksel değerlerin insana olan zararını fark etmiş ve buna oldukça karşı çıkmıştır. Nietzsche kendinden evvelki düşünürlerden farklı olarak Hristiyanlığın iyi ve kötü şeklinde onayladığı değişmez değerleri bir kez daha kendi tartısında tartmak istemiştir. Nietzsche, bu değer anlayışı ile 20. Yüzyıl felsefesini de etkilemiştir. 20. yüzyıl dönemine iz bırakan düşünürlerden biri olan Nietzsche, değer kavramını ve onun yozlaşması mevzusunu da ele almıştır. Nietzsche açısından birey yaşadığı toplumun geleneksel değerlerinin hizmetçisi durumuna gelmiştir. İnsan yaşadığı toplumun değerlerini çok ilahlaştırmıştır. Nietzsche bu sorunun sadece değerleri tekrardan ele almakla çözülebileceğini öne sürer. Nietzsche kendine özgü değer anlayışı inşa etmesi ile dikkat çekmiştir. Nietzsche kendine has değer anlayışını inşa ederken tamamen insanı ölçü almıştır. O, bunun yanı sıra öznel bir tutumla hareket etmiş ve ortaya özgün bir değer anlayışı çıkarmıştır.
