Okul yönetimine yansıtılmakta olan çevresel istemler ve yönetici davranışları

Abstract

Bu araştırmada, okul yönetimine yansıtılmakta olan çevresel istemlerin ve bunlar karşısındaki yönetici davranışlarının saptanmasıyla, okul-çevre ilişkilerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın yürütülmesinde betimleme modeli izlenmiştir. Evren olarak alınan Malatya Belediyesi sınırları içindeki 92 ilk ve ortadereceli okul, aynı zamanda araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Bilgi toplama aracı olarak, araştırmacı tarafın dan geliştirilen "Okul Yönetimine Yansıtılmakta Olan Çevresel İstemler ve Okul Yöneticisinin Davranışları" anketi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, varyans analizi ve "t" testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular aşağıda özetlenmektedir. l.Okul yönetiminin karşılaştığı çevresel istemlere ilişkin bulgular şöyledir: a)Yönetici görüşlerine göre, ankette yer alan istemlerden 13'üyle "sık" olarak karşılaşılmaktadır. Bunlar; -Ödevlerin öğrenci düzeyine uygun ve yararlanabileceği şekilde düzenlenmesi, -Ezber dersler yerine kavramaya ve uygulamaya yönelik derslere ağırlık verilmesi, 73 -Günlük yaşamda kullanılmaya uygun bilgi ve becerilerin kazandırılması, -Öğretmenin, öğrencilere herzaman anlayışlı davranması, -Yöneticinin, verdiği sözleri yerine getirmesi, -öğretmenin, öğrencinin kişisel sorunlarıyla da ilgilenmesi, -Okula gerekli, araç ve gereçlerin devletçe sağlanması, -Velilerden neler istendiğinin bilinmesi, -Okula gelenlere ilgi gösterilnesi, -Öğrencilerin bireysel gelişimleri hakkında bilgi verilmesi, -Yöneticinin hoşgörülü davranması, -Dersliklerdeki toplam öğrenci sayısının azaltılması, -Yöneticinin, öğretmen-öğrenci ilişkisini denetlemesi, istemleridir. b)Yönetici görüşlerine göre, 22 istemle "arasıra" sıklığında karşılaşılmaktadır. Bunlar; -Din derslerinin zorunlu ve daha kapsamlı olması, -Yabancı dil öğretimine önem verilmesi, -Okulda öğrencilere neler öğretildiğinin bilinmesi, -Öğrencilerde eleştirici bir düşünce ve davranışın geliştirilmesi, -Üst öğrenime devamda sınavla öğrenci alan 74 okullara yönelik, hazırlık ve yetiştirme kursu açılması, -öğrenci disiplin olaylarına, ilgili velilerle birlikte çözüm aranması, -Yardım adı altında para toplanmaması, -Okula yapılan parasal yardımların kullanılma alanı ile ilgili bilgi verilmesi, -öğrencilerin okul dışındaki davranışlarının da denetlenmesi, -Velileri ilgilendiren konularda karara katılmalarının sağlanması, -Okulun çevre kalkınmasına daha etkin katılımının sağlanması, -Yöneticinin, yetkiden önce etki yollarını kullanması, -Yöneticinin, çevresel sorunlarda liderlik rolü oynaması, -Yöneticinin, öğretmenlerle öğrenci velileri arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde hakemlik rolü oynaması, -Öğretmenlerin, eğitim-öğretime ilişkin yöntemlerde davranış birliği göstermesi, -Öğretmenin, öğrenci başarısını değerlendirirken nesnel ve güdüleyici olması, -Öğretmenin, ideolojik görüşünü öğrencilere yansıtmaması, -Öğretmenin, öğrenciye dayak v.b gibi onur kırıcı davranışlarda bulunmaması, -Öğretmenin, öğrenciyi zorlamadan, öğrencinin öğrenebileceği kadar öğretmesi, 75 -öğretmenin, çevreye yönelik etkinliklerde bulunması, -öğretmenin, çevrenin beklentilerine uygun davranması, -Öğretmenin ikinci bir işte çalışmaması, istemleridir. c)Yönetici görüşlerine göre, ankette yer alan diğer 3 istemle de "seyrek olarak" karşılaşılmaktadır. Bunlar ; -Din derslerinin zorunlu olmaması, -Sosyal etkinliklerde kız öğrencilere görev verilmemesi, -Okul bina ve tesislerinin, çevrenin gereksinimleri için kullanılması, istemleridir. 2. Çevresel istemlerin okul yönetimine yansıtılma yollarına ilişkin bulgular: Yönetici görüşlerine göre, çevresel istemler okul yönetimine en çok öğretmenler aracılığıyla yansıtılmak tadır. Daha sonra, denetçiler, öğrenciler, okul-aile birliği ve koruma derneği ile veliler gelmektedir. Bu yansıtılma yollarının tümü "arasıra" kullanılırken, diğerlerinin "çok seyrek" sıklığında kullanıldıkları görülmektedir. 3. Çevresel istemler karşısında yönetici davranışlarına ilişkin bulgular: a)Yönetici davranışlarına ilişkin görüşlerde, %11 dolaylarında yüksek düzeyde görüş birliği saptanmıştır. b)Yönetici davranışına ilişkin görüşlerin büyük 76 kısmında (%55), çoğunluk görüşlerinin var olduğu görülmüştür. c )Yönetici davranışına ilişkin geriye kalan diğer görüşlerde ( %34 ) görüş birliğinin sağlanamadığı ve görüşlerin iki veya üç ayrı seçenekte yığıldığı görülmüştür. 4. Okul yönetiminin karşılaştığı çevresel istemlerin değişkenlere göre anlamlı farklılığına ilişkin bulgular: a)Okul türü değişkenine göre yapılan yönetici görüşleri arasındaki karşılaştırmada anlamlı farklılık gösteren istemler olarak; -Yabancı dil öğretimine önem verilmesi, -Okula gerekli araç ve gereçlerin devletçe sağlanması, -Yöneticinin yetkiden önce etki yollarını kullanması, bulunmuştur. b)Okulun bulunduğu çevre değişkenine göre yapılan yönetici görüşleri arasındaki karşılaştırmada anlamlı farklılık gösteren istem olarak; -Üst öğrenime devamda sınavla öğrenci alan okullara yönelik, hazırlık ve yetiştirme kursu açılması, istemi bulunmuştur. c )Yöneticinin, okulun bulunduğu çevreden olup olmaması değişkenine göre yapılan yönetici görüşleri arasındaki karşılaştırmada, anlamlı farklılık gösteren istemler olarak; -Ezber dersler yerine kavramaya ve uygulamaya yönelik derslere ağırlık verilmesi, 77 -Okulda öğrencilere neler öğretildiğinin bilinmesi, -Okula yapılan parasal yardımların kullanılma alanı ile ilgili bilgi verilmesi, -Öğrencilerin okul dışındaki davranışlarının da denetlenmesi, -Okula gelenlere ilgi gösterilmesi, -Velileri ilgilendiren konularda karara katılmalarının sağlanması, -Okulun çevre kalkınmasına daha etkin katılımının sağlanması, -Yöneticinin, yetkiden önce etki yollarını kullanması, -öğretmenin, çevreye yönelik etkinliklerde bulunması, bulunmuştur. 5. Yönetici davranışına ilişkin görüşlerin değişkenlere göre dağılımında, çoğunlukla genel dağılımdaki eğilimlerin yansıtıldığı, bazı istemlere ait davranışa ilişkin görüşlerde, genel dağılımdaki eğilimin yansıtılmadığı görülmüştür. öneriler Yapılan araştırmaya dayanılarak, uygulamacılar ve araştırmacılara şu öneriler sunulabilir: Uygulamacılar için; a)Çevreden gelen istemlerin niteliklerine bakılarak, çevreye yönelik eğitim çalışmalarının gerçekleştirilmesi yararlı olacaktır. 78 b)Okul yöneticisinin yetkisini aşan fakat olumlu görülen çevresel istemlerin, üst yönetime iletilmesi yerinde olacaktır. c)Eğitimle ilgili yeni düzenlemelerin çevre tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için, düzenlenecek toplantı v.b etkinlikler okul-çevre ilişkilerini güçlendirici rol oynayacaktır. Araştırmacılar için; a)Bu araştırmaya benzer araştırmalar belli sürelerde yinelenmeli ve çevredeki değişiklikler hakkında bilgi edinilmelidir. b)8enzer araştırmalar değişik il ve bölgelerde yapılarak, aralarındaki benzerlik ve farklılıklara bakılmalıdır. c )Yönetici görüşlerinin yanında, çevre temsilcilerinin de görüşleri alınarak, görüşler karşılaştırılmalıdır.