Heterosiklik bileşikler ailesinin üyelerinden imidazol ve benzimidazol bu bileşik sınıfının en çok bilinen ve en önemli üyelerindendir. Benzimidazol ve imidazol bileşikleri, biyolojik özelliklerinin yanı sıra karbenkomplekslerinin sentezinde karbon iskeleti olarak kullanılmaktadır. Bu bileşiklerin yapılarında 1- ve 3- konumunda bulunan N atomları üzerine farklı alkil veya aril gruplarının takılmasıyla sentezlenen 1,3-dialkil veya 1,3,-diaril imidazolyum vebenzimidazolyum tuzları elde edilmektedir. Bu tuzlar metal karbenkomplekslerinde karben öncülü olarak kullanılmaktadır. Geçiş metallerinin alkali tuzları veya ortama eklenen farklı bir bazın yardımı ile 2 konumunda bulunan hidrojenin koparılmasıyla çok çeşitli karbenkompleksleri sentezlenmiştir. Elde edilen metal-karbenkompleksleri birçok reaksiyonda katalizör olarak kullanılmaktadır. Bunun yanısıra metal-karbenkomplekslerinin son yıllarda antibakteriyal ve antikanser özellikler gösterdiklerine dair birçok çalışma yapılmıştır. Tüm bu sebeplerden dolayı metal-karbenkompleksleriorganometalik kimyada önemli bir role sahiptirler. Bu tez kapsamında benzotriazol sübstitüye benzimidazol ve imidazol gümüş, palladyum ve rutenyum karben kompleksleri sentezlenmiştir. Elde edilen yeni komplekslerin yapıları enstürümental ve spektroskopik yöntemler ile aydınlatılmıştır. Ayrıca antikanser aktiviteleri incelenmiştir. Yapılan çalışmaları dört kısımda toplamak mümkündür: 1) Karben öncülleri olarak kullanılan 1,2,3-benzotriazol grubu içeren imidazolyum ve benzimidazolyum tuzları (1a-g) Ag2O ile etkileştirilerek (2a-f) Ag(I)-NHC kompleksleri sentezlendi ve yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatıldı. Ayrıca sentezlenen Ag(I)-NHC kompleksi (2c) AgNO3 ile etkileştirilerek bis Ag(I)-NHC kompleksi (2g) sentezlenmiştir ve yapısı uygun spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır. 2) Sentezlenen Ag(I)-NHC kompleksleri [RuCl2(p-simen)]2 ile etkileştirilerek Ru(II)-NHC kompleksleri (3a-d) sentezlendi ve yapıları spektroskopik yöntemlerle aydınlatıldı. 3) Karben öncülleri olarak kullanılan 1,2,3-benzotriazol grubu içeren imidazolyum ve benzimidazolyum tuzları PdCl2 ile etkileştirilerek Pd(II)-NHC kompleksleri (4a-d) sentezlendi ve yapıları spektroskopik yöntemlerle aydınlatıldı. 4) Elde edilen Ag(I)-NHC, Ru(II)-NHC ve Pd(II)-NHC komplekslerinin antitümör aktiviteleri incelenmiştir. Sentezlenen bu komplekslerin sağlıklı fare fibroblasthücre hattı (L-929), insan kolon kanseri hücre hattı (Caco-2) ve insan meme kanseri hücre hattındaki (MFC-7) antikanser aktiviteleri MTT sitotoksisite testi ile belirlendi. ANAHTAR KELİMELER: N-heterosiklik karben, gümüş, rutenyum, palladyum, antikanser, benzimidazol, imidazol, benzotriazol.
Among the members of the heterocyclic compounds family, imidazole and benzimidazole are the most known and most important members of this class of compounds. Benzimidazole and imidazole compounds are used as a carbon skeleton in the synthesis of carbene complexes and their numereous biological properties were reported. Alkylation or arylation of 1- and 3-position of benzimidazole and imidazole gives 1,3-substituted benzimidazolium or imidazolium salts. These salts are used as carbene source for the synthesis of carbene complexes. A wide variety of carbene complexes have been synthesized by dissociation of the hydrogen presents in the 2-position with the aid of a different base which coordinate to transition metals. The resulting metal-carbene complexes are used as catalysts in many reactions. In addition, many studies have been carried out on metal-carbene complexes in recent years to show antibacterial and anticancer properties. For all these reasons, metal-carbene complexes play an important role in organometallic chemistry. In this thesis, benzotriazol substituted benzimidazole and imidazole silver, palladium and ruthenium carbene complexes were synthesized. The structures of the new complexes were established by instrumental and spectroscopic methods. Anticancer activities of complexes have also been examined. The studies made within the scope of this thesis can be summerized under four titles; 1) The imidazolium and benzimidazolium salts (1a-f) containing the 1,2,3-benzotriazole group used as carbene precursors and silver complexes were synthesized by reaction with Ag2O to form (2a-f) Ag(I)-NHC complexes and their structures were elucidated by appropriate spectroscopic methods. Furthermore, the synthesized Ag(I)-NHC complex (2g) was synthesized by reacting AgNO3 with bis Ag(I)-NHC complex (2c) and its structure was elucidated by appropriate spectroscopic methods. 2) The Ru(II)-NHC complexes (3a-d) were synthesized by reaction of the synthesized Ag(I)-NHC complexes with [RuCl2(p-cymene)]2 and the structures were clarified by spectroscopic methods. 3) Pd(II)-NHC complexes (4a-d) were synthesized by reactionof imidazolium and benzimidazolium salts containing 1,2,3-triazole group as carbene precursors with PdCl2in the presence of base, and the structures were elucidated by spectroscopic methods. 4) The anticancer activities of Ag(I)-NHC, Ru(II)-NHC and Pd(II)-NHC complexes were investigated. Anticanceractivities of complexeswere determined by MTT cytotoxicity test against healthy mouse fibroblast cell line (L-929), human colorectal cancer cell line (Caco-2) and human breast cancer cell line (MFC-7). KEYWORDS: N-heterocycliccarbene, silver, ruthenium, palladium, anticancer, benzimidazole, imidazole, benzotriazole.
