Bu araştırmanın amacı; taşımalı ve merkezi eğitim veren ortaokullarda öğrenim gören öğrencilerin müzik dersine yönelik oluşturdukları metafor örneklerini incelemek ve buradan hareketle öğrencilerin müzik dersi ile ilgili düşüncelerini belirlemek ve karşılaştırmaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) desenidir. Araştırmada nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Kaynak tarama ile literatür oluşturulmuş ve veriler içerik analizi kullanılarak incelenmiştir. Çalışmanın evrenini Şanlıurfa ili ortaokul öğrencileri, örneklemini ise Şanlıurfa ili Karaköprü ilçesinde yer alan iki taşımalı (Hamurkesen Ortaokulu, Akziyaret Ortaokulu), iki merkezi (Molla Gürani Ortaokulu, Güzelşehir Ortaokulu) eğitim veren ortaokulun 5, 6, 7 ve 8. sınıflarında öğrenim görmekte olan öğrenciler oluşturmaktadır (N= 472). Araştırmada veri toplama aracı olarak; "Müzik dersi .…. gibidir.", "Çünkü .…'' cümlesini tamamlamaları istenilen ve kişisel bilgilerinde yer aldığı görüşme formu uygulanmıştır. Öğrencilere görüşme formu uygulanmasından önce metaforun ne anlama geldiği örneklerle açıklanarak tam olarak kavramaları sağlanmıştır. Verilerin analizi ise metaforların belirlenmesi, metaforların sınıflandırılması, kategori geliştirme ve SPSS 21 programı aracılığıyla yüzde ve frekans hesaplama olmak üzere dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ortaokul öğrencilerinin müzik dersi kavramına ilişkin 280 adet metafor ürettikleri belirlenmiştir. İlk sırada "eğlence" metaforu (f =26), ikinci sırada "hayat" "huzur" ve "oyun" metaforları (f =11) yer almaktadır. Üretilen metaforlar ortak özellikleri bakımından incelenerek müzik dersi kavramına ilişkin 31 farklı kavramsal kategori altında toplanmıştır. Bu kategorilerden "Müzik Dersi Eğlencelidir." kategorisinin 80 metaforla ilk sırada, "Müzik Dersi Mutluluk Verir." kategorisinin 62 metaforla ikinci sırada, "Müzik Dersi Rahatlatır." kategorisinin 41 metaforla üçüncü sırada yer aldığı tespit edilmiştir. Üretilen metaforlar çeşitlilik açısından incelendiğinde taşımalı okul türü öğrencilerinin 143 farklı metafor, merkezi okul türü öğrencilerinin 179 farklı metafor ürettiği, 42 metaforun her iki okul türü öğrencileri tarafından üretildiği tespit edilmiştir. 26 öğrencinin oluşturduğu eğlence metaforunun 19'u taşımalı okul türü öğrencileri tarafından, 7'si merkezi okul türü öğrencileri tarafından üretilmiştir. Oluşturulan 31 kategoride taşımalı okul türü öğrencileri 26 kategoride, merkezi okul türü öğrencileri 28 kategoride metafor üretmiştir. 80 metafor ile "Müzik Dersi Eğlencelidir" kategorisinde taşımalı okul türü öğrencileri 47 metafor, merkezi okul türü öğrencileri 33 metafor üretmiştir. Kategori oluşturamayan 14 öğrenciden 13'ü taşımalı okul türü öğrencileri, 1'i merkezi okul türü öğrencisi olarak belirlenmiştir. Yapılan bu karşılaştırma sonucunda merkezi okul türü öğrencilerinin, metafor çeşitliliği, üretilen tüm metaforların açıklanması ve daha fazla kategori oluşturma açısından sosyo-kültürel çevrenin gelişmişlik düzeyinin, eğitim seviyesinin, eğitim imkânlarının ve öğrencinin müzik dersine olan ilgisinin de etkileriyle taşımalı okul türü öğrencilerine göre daha olumlu sonuçlar ortaya koyduğu tespit edilmiştir. Anahtar Sözcük: Müzik, Müzik Dersi, Metafor.
The purpose of this research is to investigate metaphor models which students of conveying and central schools formed intended for music lesson; starting from this point, to compare and designate thoughts of students about music lesson. The study is a phenomenology pattern of qualitative research methods. In this research, descriptive analysis method is used, which is one from qualitative data analysis method. A literature has been created with source browsing and the datas has been interrogated by using content analysis. The universe of the study is formed by secondary school students in Şanlıurfa province; the sample of the study is formed by students of 5th, 6th, 7th and 8th grades in two conveying (Hamurkesen and Akziyaret Secondary Schools) and two central schools ( Molla Gürani and Güzelşehir Secondary Schools) that take place in Şanlıurfa, Karaköprü (N=472). As a data collecting instrument, an application form that they are required to fill the sentence " Music lesson is…………. ." "Because ………. ." and that includes personal information in the research. The meaning of metaphor has been described to the children before the questionnaire is applied and then it has provided the children to perceive them exactly by the examples. The analysis of data has been realized in four stages. These stages are determining metaphor, classification of metaphor , category progress, calculation of frequency and percentage by an SPSS 21 package software. It has been decided that the secondary school students had produced 280 metaphors about music lesson. On the top of the list the metaphor "Entertainment" (f =26), on the second line the metaphors "Life", "Peace" and "Game" (f =11) have been taken places. All the metaphors have been gathered in 31 different conceptional categories dealing with music lesson by analyzing their common features. From all these categories, that the category "Music Lesson is Entertaining." with 80 metaphors is on the first line; the category "Music Lesson Gives Happiness." with 62 metaphors is on the second line; the category "Music Lesson Makes You Relax." with 41 metaphors is on the third line are determined. When the produced metaphors are examined in terms of variety, it has been determined that conveying school type students have produced 143 different metaphors, central school type students have produced 179 different ones and 42 metaphors are produced by the students of these both school type students. 19 of the entertainment metaphors formed by 26 students have been produced by conveying school type students and 7 of them have been produced by the central school type students. In formed 31 categories, conveying school type students have produced metaphors in 26 categories and central school type students in 28 categories. In the category of "Music lesson is entertaining" with 80 metaphors, conveying school type students have produced 47 metaphors, central school type students have produced 33 metaphors. 13 of the 14 students who could not create a category have been specified as conveying school students and 1 of them has been specified as a central school type student. As a result of this comparison, it has been ascertained that the central school type students have exhibited more positive and higher results than conveying school type students with the effect of the metaphor diversity, the development level of the socio-cultural environment in terms of explaining all the produced metaphors and more category formation, the level of education, the educational opportunities and the student's interest in music lesson. Keywords: Music, Music Lesson, Metaphor
