Modernleşme bağlamında boş zamanın metalaştırılması: Ruka (El) filminin göstergebilimsel analizi

Abstract

Bu çalışmada modernleşme kavramı tanımlanarak, kavram modernleşme bileşenleri ve kuramları çerçevesinde çözümlenmeye çalışılmıştır. Boş zamana dair kuramsal yaklaşımlar kavramın toplumsal, siyasi, iktisadi ve ideolojik içerikleri açısından incelenerek, modernleşmenin 'boş zaman' üzerindeki manipülatif ve metalaştırıcı etkisi ortaya konulmaya çalışmıştır. Bu bağlamda Çekoslovak canlandırmacı yönetmen Jiri Trnka'nın 1965 yapımı Ruka (El) Filmi fenomenolojik okuma yapılarak göstergebilimsel açıdan analiz edilmiştir. Çalışmanın kavram çerçevesi için literatür taraması yapılmış, göstergebilimsel analiz Roland Barthes tarafından kavramlaştırılan düz anlam ile yan anlam ögelerine göre şekillendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre endüstriyel gelişmeler ve modernleşme ile insan hayatına giren yönlendirici aygıtlar, bireyin çalışma/iş dışında kalan boş zamanını şekillendirmektedir. Modernleşme bireye ait olması gereken boş zamanı bireyin gelişiminden çok sermayenin korunmasına, sistemin sürdürülmesine hizmet edecek biçimde kendi ürettiği içeriklerle doldurmaktadır. Bu bağlamda göstergebilimsel analizi yapılan Çek yönetmen Jiri Trnka yapımı 'Ruka (El) Filmi'nde; bireyin yaşantısının, zamanının, çalışması ve üretiminin modernleşme tarafından totaliter bir şekilde tahakküm altına alınmaya çalışıldığı ve bu durumun eleştirisinin yapıldığı ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler:Modernleşme, Boş Zaman, Ruka Filmi, Jiri Trnka, Çek Sineması, Göstergebilim, Roland Barthes

In this study, the concept of modernization is defined and it is tried to be analyzed within the framework of concept modernization components and theories. The theoretical approaches to leisure are examined in terms of social, political, economic and ideological contents of the concept and the manipulative and commodifying effects of modernization on 'leisure' are tried to be revealed. In this context, the 1965 film Ruka (Hand) by Czechoslovak animating director Jiri Trnka was analyzed phenomenologically from a semiotic perspective. A literature review was conducted for the conceptual framework of the study, and semiotic analysis was shaped according to Roland Barthes' flat and semi-semantic elements. With industrial development and modernization, according to the findings of the individual human life by entering the router devices work / business is shaping the remaining free time outside. Modernization fills the leisure time, which should belong to the individual, with the contents that it produces in a way to serve the protection of the capital and the maintenance of the system rather than the development of the individual. In this context, Czech director Jiri Trinka's 'Ruka (Hand)' film; it is revealed that the individual's life, time, work and production are attempted to be dominated by modernization in a totalitarian manner and this situation is criticized. Key Words: Modernization, Leisure, Empty Time, Ruka Film, Jiri Trnka, Czech Cinema, Semiotics, Roland Barthes