John Stuart Mill'de eğitim ve bireysel özgürlük

Abstract

'Özgürlük' ve 'eğitim' kavramlarının ikisi de doğrudan doğruya insan gerçekliğini yakından ilgilendirdiği için felsefe ve düşünce tarihinde birçok düşünürün gündeminde yer almıştır. Bu çalışma, bahsedilen iki kavram arasındaki ilişkiyi John Stuart Mill ve 'faydacılık' bağlamında incelemektedir. Mill, ifade özgürlüğü ve faydacılık tarihinde abidevi bir düşünür olarak değerlendirilmektedir. Faydacılık, ahlakın temelini 'hazzı artırma ve acıdan kaçınma' şeklinde belirleyen ve mutluluğu nihai hedef olarak benimseyen sonuççu bir ahlak felsefesi yaklaşımıdır. Mill bilhassa, kendisinden önce Jeremy Bentham tarafından sistematize edilen faydacılığa, 'yüksek' ve 'düşük' hazlar ayrımı ile liberalizme de 'toplum içindeki birey' üstüne geliştirdiği düşünceleri ile büyük katkılarda bulunmuştur. Bireyin 'yetkinliği' ve 'otonomisi' konusundaki vurgularından dolayı, faydacılık akımının dışına taşan bir ahlak yaklaşımı geliştirmekle eleştirilmiştir. Ne var ki, bu eleştiriler onun her alanda ulaşmaya çalıştığı 'sentez' anlayışını göz ardı etmektedir: Ahlak alanında faydacılık ile Romantik deontolojinin uzlaştırılması, liberalizmde negatif ve özgürlük anlayışları arasında bir köprü kurma ve son olarak eğitim yaklaşımlarında çevreselcilik ile liberal eğitimin bir kombinasyonunu oluşturma. Mill, babası James Mill tarafından 'sıra dışı' bir eğitime tabi tutularak yetiştirilmiştir. Eğitimin hayati önemine inanmış bir filozoftu fakat o, müstakil bir eğitim felsefesi veya teorisi geliştirmiş değildir. Öte taraftan Mill, eğitimin 'geniş' anlamına odaklandığı için, onun, bireyin 'gelişimi' ve 'özgürlüğü' konusunda ortaya koyduğu bütün fikirler aynı zamanda eğitim anlayışının temelini ve çerçevesini oluşturan argümanlar olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda, bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Mill'in, bütün felsefi görüşlerini faydacılık merkezli geliştirdiği gerçeğinden hareketle, birinci bölümde, onun faydacılık geleneğinde yeri ve farklılığı bu anlayışa katkıları ile beraber incelenmektedir. İkinci bölüm, Mill'in 'özgürlük' anlayışını farklı boyutlarıyla ortaya çıkarmak için 'liberalizm', 'bireysellik', 'çoğunluğun tiranlığı', 'otonomi', 'paternalizm' ve 'cinsiyet eşitliği' terimlerinin tartışılmasına odaklanmaktadır. Üçüncü bölümde, Mill'in eğitim anlayışı, liberalizm, faydacılık ve otonomi ile olan ilişkilerine özel vurgu yapılarak incelenmektedir. Sonuç ve değerlendirme bölümünde, Mill'in ahlak, özgürlük ve eğitim görüşleri genel ve bütüncül bir bakış açısı ile incelenmektedir.

Throughout the history of mankind, many thinkers have contemplated on the concepts of 'Freedom' and 'Education' as these two terms are directly and closely related with human existence. This study mainly discusses the relationship between the two in the context of John Stuart Mill and utilitarianism. Mill is also regarded as a monumental thinker in the history of freedom of speech and utilitarianism. Utilitarianism is a consequentialist moral approach which accepts the basis of morality as increasing 'desire' and 'avoiding' pain with an ultimate aim of happiness. Especially with his emphasis on the distinction between 'higher' and 'lower' desires as well as with his inspiring considerations on 'the individual in a society', Mill contributed much to utilitarianism which was previously systematized by Jeremy Bentham. Because of his ideas on the 'competence' and 'autonomy' of the individual, Mill has been criticized for having developed a moral philosophy not in the frame of utilitarianism. However, these criticisms seem to ignore his main goal in all areas he dealt with: the goal to access a 'synthesis' in morality (a synthesis of utilitarianism and Romantic deontology), liberalism (building a bridge between negative and positive freedom), and lastly education (a combination of environmentalism and liberal view of education). Mill was educated in an 'unusual' way by his father, James Mill. J.S. Mill was well aware of the vitaliy of education. Yet, he did not develop a distinct philosophy of education or an educational theory. On the other hand, as he perceived education in its broad sense, all his writings on the 'development' and 'freedom' of the individual could be assessed as the arguments for his idea of education. In this context, this study consists of three chapters. The first chapter investigates Mill's position, contribution and difference in utilitarianism as he constructs all his philosophy on this moral approach. The second chapter focuses on the terms 'liberalism, individuality, tyranny of majority, autonomy, paternalism, and gender equality' to analyze and identify Mill's view of 'liberty' with its varying dimensions. The third chapter analyzes his view of education by laying great emphasis on its relationship with utilitarianism, liberalism and autonomy. Finally, the conclusion chapter supplies a general and ultimate discussion of Mill's view of morality, freedom and education.