Geleneksel Türk mimarisi ve kent dokusunun plastik dilde yorumlanması

Abstract

Geleneksel Türk evleri, Türklerin Anadolu'ya ayak basmasından bu yana rastlanılan en önemli kültürel yapılardır. Geleneksel Türk evlerinde kullanılan kerpiç, taş gibi yapı malzemelerinin oluşturduğu doku, leke, ritim ve hareketlilik, aynı zamanda yaşanmışlıkla ortaya çıkan sıcaklık "Geleneksel Türk Mimarisi ve Kent Dokusunun Plastik Dilde Yorumlanması" konusuna olan ilginin temel nedenleridir. Bu araştırmada, "Geleneksel Türk Mimarîsi ve Kent Dokusunun Plâstik Dilde Yorumlanması" konusu incelenerek, kavramsal çerçevesi literatür taraması ile oluşturulmuştur. Çalışmada, kent dokusu üzerine resimler yapılması ve bunların çözümlenmesi amaçlanmıştır. Kent görünümünü resim sanatı içinde ele alan bu tez, iki bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Tezin kavramsal çerçeve ve teorik araştırmalara yer verildiği ilk bölümünde "Geleneksel Mimari", "Kent Mimarisi", "1940 Öncesi Türk Resminde Geleneksel Türk Mimarisi Teması" ve "1940 Sonrası Türk Resminde Türk Mimarisi ve Kent Dokusundan Faydalananlar" başlıkları ele alınmıştır. Resimlerin plastik açıdan çözümlemelerinin yapıldığı ikinci bölümde ise resimler ile ilgili genel açıklamalar yapılarak resim uygulamaları ve analizlerine yer verilmiş ve mimari yapılardan ayrıntılar sunulmuştur. Bu süreçte, toplam 25 adet uygulama çalışması yapılmıştır. Çalışmaların her birinin ayrı ayrı plastik açıdan çözümlemesi yapılmıştır. Resim çalışmalarında, tekli geleneksel mimari yapılardan yola çıkılmış ardından sıkışık kent görünümleri resmedilmiş ve sonrasında yamaç evlerine karşı bir ilgi oluşmuştur. Yamaç evlerinin yerleşim merkezi olarak daha sağlıklı yerleşim yerleri olduğu bilinmektedir. Resimsel olarak da dağların yamaçlarının rengarenk bir görüntüye sahip olması ve evlerin yüzeyindeki dokular ile birleşerek espas haline gelmesi plastik açıdan zengin bir görünüme sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Akrilik boya ile ele alınan resimlerde serbestlik ön planda tutulmuştur. Başta doku ve düz yüzey beraber kullanılarak çalışmalar oluşturulurken, sonrasında dokunun tüm yüzeye yayılmasının daha vurgulayıcı bir yöntem olduğu düşünülmüştür. Uygulama çalışmalarında yapılar üzerindeki çatı formu ile resimlere yeni bir hareketlilik kazandırılmıştır. Anahtar sözcükler: Geleneksel Türk Mimarisi, Yamaç Evleri, Obje, Resim, İmge.

Traditional Turkish houses are the most important cultural structures encountered since Turks set foot in Anatolia. Texture, mark, rhythm and dynamism formed by the construction materials such as adobe and stone used in traditional Turkish houses, as well as the warmth arisen as a result of being lived-in are the main reasons behind the interest in "Interpretation of Traditional Turkish Architecture and Urban Fabric in Plastic Language". In this research, the subject of "Interpretation of Traditional Turkish Architecture and Urban Fabric in Plastic Language" is examined and its conceptual framework is formed with literature review. In the study, the aim is the creation of paintings on urban fabric and their analysis. This thesis, which deals with city view within the art of painting, consists of two chapters and a conclusion section. In the first section of the thesis, in which conceptual framework and theoretical researches are included, deals with "Traditional Architecture", "City Architecture", "Traditional Turkish Architecture Theme in Pre-1940 Turkish Painting" and "Those Utilizing Turkish Architecture and Urban Fabric in Post-1940 Turkish Painting" topics. In the second part, in which the analysis of the paintings from plastic perspective is made, general explanations about the paintings are given and the applications and analyses of paintings are included and details from architectural structures are presented. In this process, a total of 25 practice studies have been performed. A separate analysis for each study from plastic perspective was performed. In painting studies, at first single traditional architectural structures, then crowded city views were portrayed, afterwards an interest in slope houses arose. It is known that slope houses are a healthier residential area as a settlement center. It has been concluded that; they possess a rich image plastically by having a pictorially colorful image on the slopes of mountains and becoming a space with the combination of textures on the surfaces of houses. In the paintings where acrylic paint is used, freedom is prioritised. Initially, studies were being done by using texture and smooth surface together, afterwards it was thought that the texture spreading to the whole surface would be a more accentuating method. In the practice studies, a new dynamism has been brought to the paintings with the roof form on the structures. Key words:Traditional Turkish Architecture, Slope Houses, Object, Painting, Image.